TARIM HAVZASI ABDALLARININ GİZLİ DİLİ: EYNUCA

Doğu - batı hattında Çin’den başlayıp Anadolu’dan geçerek Avrupa’ya\uduzanan kadim ticaret rotası İpek Yolunun geçiş güzergâhında, Taklamakan\udÇölünün batı kıyısında yer alan kuzeyden güneye Kaşgar, Yarkend, Hotan\udçizgisi boyunca farklı şehir, ilçe ve köylerde dağınık hâlde yaşayan Abdallar,\udgünlük yaşamlarında Uygurca konuşmakla beraber kendilerinden olmayan\udkimselerin onları anlamalarını istemedikleri durumlarda kendi aralarında ayrı\udbir dil kullanırlar. Bu dil, temel kelime hazinesi büyük oranda Farsça menşeli\udsözcüklerden oluşan ancak gramer hususiyetleri bakımından bütünüyle yerli\udUygur ağızlarına benzeyen melez bir lisandır. Yerli ahalinin işaret edilen\udAbdal gruplarına verdiği isim Eynu olduğu için söz konusu dil literatürlerde\udsıklıkla Eynuca adıyla anılmaktadır.\udBu çalışmada, öncelikle “Eynu” adıyla maruf Abdal zümrelerinin\udyaşadıkları coğrafya, nüfusları, günlük yaşamları ve kökenleri hakkında\udbilgiler verilmiştir. Daha sonrasında ise “Eynuca” adıyla tabir olunan Abdal\uddilinin ses bilgisi, şekil bilgisi, cümle bilgisi ve söz varlığı, bu dil üzerine\udyapılan etütlerden hareketle Uygurca ile karşılaştırmalı olarak tanıtılmıştır.\udSon olarak bu ilginç anlaşma vasıtasının niteliği ve menşei ile ilgili fikirler\udbeyan edilmiş ve Anadolu Abdalları ile Eynuların sosyo - ekonomik\uddurumları ve onların gizli dilleri ile Eynuca arasındaki benzerlikler dikkate\udsunularak Eynucanın Tarım Havzası Abdallarının gizli dili olduğu sonucuna\udvarılmıştır.\udThe Abdals who live dispersedly in different cities, towns and villages\udwhere are located along Kashgar, Yarkand and Hotan from north to south at\udwest edge of Taklamakan Desert located on the route of Silk Road, ancient\udcommercial route of trade, where reached from China to Europe by passing\udAnatolia speak Uyghur in their daily life, however, in the case they want that\udothers can't understand their speech, they use a different language in order to\udcommunicate each other. Though this language has a vocabulary containing\udmany Persian words, their all grammatical properties are akin to grammatical\udproperties of native Uyghur dialects. The Abdal groups are called Äynu by\udnative people. Hence, this language is termed Äynu Language in literature.\udIn this paper, firstly it was given information about households,\udpopulations, daily life and origin of the Abdal classes known as Äynu. Then,\udit was expressed phonological, morphological and syntactic features and\udvocabulary of Äynu Language by comparing with Uyghur based upon etudes\udthat were conducted relating to the language. Finally, it was stated ideas\udabout quality and origin of this language and concluded that Äynu Language\udis secret language of Abdals living in Tarim Basin by expressing similarities between the secret language of Anatolian Abdals and Äynu besides socioeconomic\udpositions of Anatolian Abdals and Äynu's