Fenâyî Ehl-i Cennet Efendi, "Teceliyyât"

Fenâyî who is called Decent Fellow Cennet Mehmed, DecentFellow Ehl-i Cennet, Decent Fellow Fenâyî Ehl-i Cennet and DecentFellow Fenâyî Mehmed is one of Anatolia caliphs of Dear MahmudHüdâyî and is one of the most stentorian voice faces on the way ofHüdâyî in Celvetî religios order. His dîvân which is inspired by YunusEmre and Hüdâyî consigned to writing and it is mostly formed withchant verse, exhortations which is mostly scientific and again he is oneof the people which worth to cite in mystic poets with Tecelliyyât whichis a result of opinion is the custom of Tecelliyyât consign to writingbegins with Hüdâyî. In his term Decent Fellow Ehl-i Cennet who is theone of the most effective names after Hüdâyî in Celvetî school. It isunderstood that Hüdâyî knows Arabic and Persian well. It is specifiedthat Arabic Tecelliyyât which was written by some researches with hisfollower and despatched to him is about interior attitudes of DecentFellow Fenâyî, dreams and inspirations. It is thought that the aim of thesharing some psychological experiences with his followers or the aim ofthis sharing despatch to him is that it motivates Celvetî mystics andwith rapturing elate them, join them the way of Celvetî which they livedin pyschological tension and above all, join Islam. A religius orderspiritual guide make allowence for extraordinary things which lived, apraise by experts in their field, in other words it is qualified an indicatorof praise to chant benefaction and it is specified that it isnt seen like aconcession from to be given modesty. Again this literary work wastranslated by Rızâyî-i Aksarâyî who is Celvetî . “Cennet Mehmed Efendi”, “Ehl-i Cennet Efendi”, “Fenâyî Ehl-i Cennet Efendi” ve “Fenâyî Mehmed Efendi” gibi isimlerle anılan Fenâyî; Aziz Mahmud Hüdâyî’nin Anadolu halifelerinden olup Celvetî tarikatının Hüdâyî yolunda giden en gür sesli simalarından birisidir. Hüdâyî’den ve Yunus Emre’den ilham alarak kaleme aldığı ilahi formundaki şiirler ağırlıklı olmak üzere oluşturduğu Dîvân’ı, ilmî yönünün ağır bastığı vaazları ve yine Hüdâyî’nin başlattığı “Tecelliyyât” kaleme alma geleneğinin bir tezahürü olarak telakki edilebilecek Tecelliyât’ı ile mutasavvıf şairler içerisinde anılmaya değer şahsiyetlerdendir. Devrinde, Celvetî ekolünün Hüdâyî’den sonra en etkili isimlerinden olan Ehl-i Cennet Efendi’nin devrin en muteber dillerinden Arapça ve Farsça’yı iyi derecede bildiği anlaşılmaktadır. Bazı araştırmacılar tarafından müridlerince yazılıp kendisine atfedildiği de belirtilen Arapça Tecelliyyât’ı; Fenâyî Efendi’nin yaşadığı manevî halleri, rüyaları ve ilhamları konu edinmektedir. Fenâyî’nin yaşadığı bu birtakım rûhî tecrübeleri müridleriyle paylaşmasındaki veya paylaşımın ona atfedilmesindeki amacın; Celvetî sûfîlerini şevk ü iştiyaka ve cezbeye getirip coşturmak, onları yaşadıkları manevî gerilimle Celvetî yoluna ve her şeyden önce İslâm’a bağlamak olduğu düşünülebilir. Bir tarikat pirinin yaşadığı fevkalâdelikleri nazara vermesi, alanın uzmanları tarafından bir tahdis-i ni'met, yani ilâhî nimetlere şükrün bir göstergesi olarak nitelendirilmekte ve tevazudan verilmiş bir taviz olarak görülmemesi gerektiği belirtilmektedir. Üzerinde durulan eser, yine bir Celvetî olan Rızâyî-i Aksarâyî tarafından tercüme edilmiştir