Kıbrıs Türk Tiyatro Yazınının İlk Yıllar

The first signs of Cyprus Turkish Theatre Literature were encountered when Ottomans added Cyprus within their Empire boundaries. They sent settlers to the island who brought their own way of life, beliefs, culture and traditions together with them; thus forming a new society. „Karagoz‟, „Meddah‟ and „Ortaoyunu‟ were a part of thisculture and tradition. The Ottomans, having ruled Cyprus for 300years, rented the island to the British in 1878 and then completelyhanded over the island to them in 1914. Newspapers started to bepublished in this era, since 1980‟s. Like other literary types, firstexamples relating to theatre were also seen in the newspapers. In thefirst humour-based newspaper „Kokonoz‟ published by Ahmet TevfikEfedi, some of his own writings had theatrical characteristics. In thesecond humour-based newspaper by him, „Akbaba‟, there was apublication of an incomplete theatre production. L. Şişmanyan‟s workwhich only had three issues was entitled „Namus Intikami YahutDilenci‟. The first published theatre production, as it is known to-date,is Kaytazade Nazim‟s writings entitled “ Safa Yahut Netice-i Ibtila”. Thetheme of this production, which was published in 1909 in Nicosia atMirat-ı Zaman Printing House, relates to a love adventure in Istanbulduring „Mesrutiyet‟ years. The story revolves around Safa, a Pasha‟sson, who falls in love with their maid; how he stands against his family,and the bitter end of this love affair between Safa and his lover. Theproduction, being the first of its kind in Cyprus Turkish Literature andTheatre, therefore carries high significance. Kıbrıs Türk Tiyatro edebiyatının ilk izlerine, Osmanlı, kendi imparatorluk topraklarına kattıktan sonra Ada‟ya iskan için gönderdiği ve kendi yaşasyış biçimlerini, inanış, kültür ve geleneklerini de beraberlerinde taşımış olan insanların Ada‟da yeni bir toplum oluşturmaya çalıştıkları zamanla birlikte rastlanmaktadır. Karagöz, ortaoyunu ve meddah da bu kültürün ve geleneğin bir parçasıydı. 300 yıl kadar idaresinde bulundurduğu Kıbrıs‟ı Osmanlı, 1878‟de İngilize önce kira ile bırakmış, sonra 1914‟te de tamamen devretmiştir. Ada‟da gazeteler bu dönemde 1890‟lardan itibaren yayınlanmaya başlandı. Diğer edebi türler gibi tiyatroya ait ilk örnekler de gazetelerde görülür oldu. Ahmet Tevfik Efendi‟nin çıkarmış olduğu ilk mizah gazetesi “Kokonoz”da kendisinin bazı yazıları teatral özellikler taşımaktaydı. İkinci çıkardığı mizah gazetesi “Akbaba”da ise yarım kalmış bir tiyatro çalışmasının yayını vardı. L. Şişmanyan adlı şahsın üç sayı süren çalışması “Namus İntikamı Yahut Dilenci” idi. Yayınlanmış ilk tiyatro eseri olarak şimdilik, Kaytaz-zade Nazım‟ın “Safa yahut Netice-i İbtila” adlı eseridir. 1909‟ da Lefkoşa‟da Mirat-ı Zaman matbaasında basılan eserin konusu, Meşrutiyet yıllarında İstanbul‟da geçen bir aşk macerasına dayanmaktadır. Cariyesine aşık, meşrutiyet yanlısı olması nedeniyle hapse düşmüş olan paşa çocuğu Safa‟nın, ailesinin karşı koyması, müdahil olması sonucu sevgilisi ile birlikte yaşadıkları acı son anlatılmaktadır. Eser, Kıbrıs Türk Edebiyatı ve tiyatrosu açısından ilk olması nedeniyle oldukça önem arz etmektedir