XVIII-XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Gebze

To meet communication and accommodation needs, variousfacilities and organizations were created in the past times. One of themis range organizations and range areas. This organization played animportant role in such matters as communication, transportation,lodging, recreation and pet supplies. During the Ottoman Period,especially the vizier of Sultan Süleyman the Magnificent, Lutfi Pasha,developed the organization and ascribed it to certain principles.Towards the end of 17th century, the structure of the sameorganization, administration and operation were harmonized withconditions of the day. Accordingly, besides the existing range areas ofAnatolia and Rumelia side, new range areas were periodically opened.Among the centers concerned, those united the intersection of the mainroads and centrally located at the intersections and close to the bigcities gained importance. In this regard, Gebze Range Area had been themost important institution of its kind in Anatolia. Due to its centrallocation, it served as a messenger, pilgrimage and excursion range. Butits feature of being a range area of messenger came to the fore. It is alsofeatured to be a place used by civilians. In this capacity, besides servingas a range service, its foundation is supposedly estimated to be at theend of the 17th century. Taking into consideration the need of the newsystem and period of Tanzimat Reforms of Administration, it began tobe administered in the form of post office given in trust or lease fromthis period of time. However, it partly maintained its old system and thegovernment shape. From its establishment till its closure, it welcomed alarge group of charge and visitors. Plenty of registration documents andfiles about it were reached so far. Because of the importance ofmessenger, pilgrimage and excursion, they were worth being checkedout. It was abolished on 27 October 1862 and was transferred to thetreasury income by inventory stock sale. Haberleşme ve konaklama ihtiyaçlarının karşılanması için geçmiş zamanlarda muhtelif teşkilat ve tesisler oluşturulmuştur. Bunlardan biri de menzil teşkilatı ve menzilhanelerdir. Bu teşkilat, haberleşme, ulaşım, konaklama, dinlenme, hayvan temini gibi hususlarda önemli roller oynamışlardır. Osmanlı Devri’nde, özellikle Kanuni Sultan Süleyman’ın Veziri Lütfi Paşa, teşkilatı geliştirmiş ve belli esaslara bağlamıştır. XVII. yüzyılın sonlarına doğru, aynı teşkilatın yapısı, idaresi ve işleyişi günün şartlarına uyumlu hale getirilmiştir. Buna göre, Anadolu ve Rumeli tarafında mevcut menziller yanında, belli aralıklarla yeni menziller açılmıştır. Söz konusu merkezler arasında, ana yolların birleşip kesiştiği kavşaklarda bulunan ve merkezî büyük şehirlere yakın olanları önem kazanmıştır. Bu bakımdan Gebze Menzilhanesi, benzerleri arasında Anadolu’da öne çıkan en önemli müessese olmuştur. Merkezî konumu dolayısıyla ulak, hac ve sefer menzili görevi yapmıştır. Ancak ulak menzilhanesi özelliği öne çıkmıştır. Sivil kişilerin de kullandığı bir mekân özelliğini taşımıştır. Bu mevkide, eskiden beri menzil hizmeti verilmekle beraber, Menzilhane’nin kuruluşu tahminen XVII. yüzyılın sonlarında gerçekleşmiştir. Tanzimat İdaresi’nin getirdiği yeni sistem ve zamanın ihtiyacı göz önünde bulundurulmak suretiyle bu dönemden itibaren postahane şeklinde emaneten veya kiraya verilerek idare edilmeye başlanmıştır. Bununla beraber, eski sistem ve idare şeklini kısmen muhafaza etmiştir. Kuruluşundan kapanışına kadar, kalabalık bir görevli grubu ve ziyaretçileri eksik olmamıştır. Menzilhane hakkında bol miktarda belge ve defter kaydı bugüne kadar ulaşmıştır. Ulak, hac ve sefer organizasyonlarındaki önemine binaen incelemeye değer görülmüştür. 27 Ekim 1862 tarihinde lağvedilmiş ve demirbaş eşyası satılmak suretiyle geliri hazineye devredilmiştir