One Of The Ottoman Cultural Centers Vardar Yenicesi And Vardar Yenicesi Poets According To Tezkires

In the cultural history of the Ottoman, cities in the Balkan geography, such as Skopje, Plovdiv, Monastery, Prizren, Thessaloniki, Belgrade and Vardar Yenicesi have great importance. The Turkmens,brought from Anatolia, were placed into these cities, which were underthe Ottoman rule towards the end of XIX. Century, so Balkans had beentargeted to turkify. The managers of these cities, who were mostly theraider lords, had accelerated the development and housing activities,had built cultural institutions such as schools, madrasas, complexes,besides social institutions such as mosques, caravanserais, baths,charities in these areas.The scholars, poets, Nasirs and Sufis grown inthese centers are among the most precious faces of the classicalTurkish literature and culture .The city that formed the basis of this study is Vardar Yenices,within the borders of Greece today, where the major poets, suchas Usûlî, Hayâlî ve Hayretî, of the classical Turkish poetry,had grown. In this paper, the poets grown in the Vardar Yenicesi will behandeled, form the occurrence of Ottoman rule in the city in XIV.Century tilll the Balkan Wars in which the city lost itsfreedom. Starting with first tezkires which were written in the Anatolianarea, which are Sehî and Garibî Tezkires, up to Osmanlı Müellifleri fromXX. centuries biographic sources and Tuhfe-i Nâilî, twenty one differentworks were examined. Twenty one poets were determined. It is saidthat these poets come from Vardar Yenicesi. Beginning with Tezkiresinformations will be given information about ‘Abdülganî-i Vardârî, ‘Aşkî,Âgehî, Beyâzî, Derûnî, Garîbî, Günâhî, Hâfız Mahmûd Efendi, Hayâlî,Hayretî, Mehmed, Râzî Mahmûd, Râzî Yûsuf, Rûhî, Selmân / İlâhî,Sıdkî, Sırrî, Şânî, Tâbî, Usûlî and Yûsuf Sîneçâk. Osmanlı kültür tarihinde, Balkan coğrafyasındaki Üsküp, Filibe, Manastır, Prizren, Selânik, Belgrad, Vardar Yenicesi gibi şehirlerin önemi çok büyüktür. XIV. asır sonlarına doğru Osmanlı hâkimiyetine girmeye başlayan bu şehirlere, Anadolu’dan getirilen Türkmenler yerleştirilmiş ve böylece Balkanlar’ın Türkleşmesi hedeflenmiştir. Çoğu akıncı beyi olan bu şehirlerin yöneticileri, imâr ve iskân faaliyetlerine hız vermiş, buralara câmi, han, hamam, imârethane vb. sosyal kurumların yanı sıra mektep, medrese, külliye gibi kültürel kurumlar inşa etmişlerdir. Bu merkezlerde yetişen âlim, şair, nâsir ve mutasavvıflar klâsik Türk edebiyatı ve kültürünün en kıymetli simâları arasında yer almaktadır.Çalışmamızın esasını teşkil eden şehir, bugün Yunanistan sınırları içinde kalan; Usûlî, Hayâlî ve Hayretî gibi klâsik Türk şiirinin önemli şairlerinin yetiştiği Vardar Yenicesi’dir. Bu yazıda, Vardar Yenicesi’nin Osmanlı hâkimiyetine geçtiği XIV. asırdan, şehrin elden çıktığı Balkan Savaşları’na kadarki zaman zarfında yetiştirdiği şairler ele alınacaktır. Anadolu sahasında yazılmış ilk tezkireler olan Sehî ve Garîbî tezkirelerinden başlanılarak, XX. asır biyografik kaynaklarından Osmanlı Müellifleri ve Tuhfe-i Nâilî’ye kadar yirmi bir farklı eser taranmış ve Vardar Yenicesi’nden olduğu bildirilen yirmi bir şair tespit edilmiştir. Tezkirelerden hareketle ‘Abdülganî-i Vardârî, ‘Aşkî, Âgehî, Beyâzî, Derûnî, Garîbî, Günâhî, Hâfız Mahmûd Efendi, Hayâlî, Hayretî, Mehmed, Râzî Mahmûd, Râzî Yûsuf, Rûhî, Selmân / İlâhî, Sıdkî, Sırrî, Şânî, Tâbî, Usûlî ve Yûsuf Sîneçâk hakkında bilgi verilecektir