The Signature On Homeland: Turkish Settlement Names, A Case Study Of Zile (1455-1575)

Settlement names having an important place in the culturaltreatures of societies keep alive the memories of their own societies andplay an important role in the transfering of the culture from the past tothe future. Linguistic, historical and geografical characteristics of anation are enlivened in these names. In this article, settlement names ofthe district of Zile are examined according to archive documentsbetween 1455 and 1575. Firstly, a short history of the district of Zilewas given and the present-day places of the sub-districts attached tothe district were determined. After the examination of the name of Zile(Zela), the settlement places in the district were classified according tothe charateristics corcerned with environment and people in theframework of the methods of toponimy science. The aim of the article isto determine the settlement places of Zile and provide contribution withthe origines of the settlement names of the provinces of Tokat, Yozgatand Çorum.The framework of the study is drawen to a great degree as beingbased on the the XV and XVIth century detailed tahrir registers. Duringthe XV and XVIth centuries, there are a total of 557 settlement placesrecorded in detailed tahrir registers in the district of Zile and 7 subdistrictsattached to this district. This total consists of 13 quartersattached to the center of the district, 188 villages, 339 hamlets, 1fortress, 8 sheltered places, 1 mountain pasture, 6 centers and 1 groupof hamlets. One of the 6 centers is belonged to 1 group of hamlets, theother 5 centers are the sub-district centers. In reality, there are 3fortresses in the district of Zile. These are Ağcakale fortress in the subdistrictof Halka-i Hass, Karahisar-ı Behramşah fortress in the subdistrictof Karahisar-ı Behramşah and Danişmend-i Bahşayiş fortresstogether with the hamlet of Karadiğin. Although hamlets, mountainpastures and sheltered places are counted as temporary or seasonalsettlement places in general, some of these hamlets is determined tohave population in the year of 1575. Toplumların kültür hazineleri içerisinde önemli bir paya sahipolan yer adları, ait oldukları toplumların hafızalarını canlı tutar vekültürün geçmişten geleceğe aktarılmasında önemli rol oynar. Birulusun dil, tarih ve coğrafi özellikleri âdeta bu adlarda hayat bulur. Bumakalede 1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adları, arşivkayıtlarına göre ele alınmıştır. İlk olarak, Zile kazasının kısa bir tarihiverilip kazaya bağlı nahiyelerin günümüzdeki yerleri ortaya konmuştur.Zile adı üzerinde durulduktan sonra kazadaki yer adları çevre veinsanla ilgili özelliklere göre toponomi biliminin metotları çerçevesindesınıflandırılmıştır. Çalışmanın amacı Zile yer adlarını tespit edip Tokat,Yozgat ve Çorum ili yer adlarının kökenlerine katkı sağlamaktır.Çalışmanın çerçevesi, büyük ölçüde, XV ve XVI. yüzyıla aitmufassal tahrir defterlerine dayalı olarak çizilmiştir. XV. ve XVI.yüzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal taputahrir defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleşim birimibulunmaktadır. Bu toplamın 13’ü Zile kaza merkezindekimahallelerden, 188’i köylerden, 339’u mezralardan, 1’i kaleden, 8’ikışlaklardan, 1’i yaylaklardan, 6’sı merkez ve 1’i ise mezra grubundanmeydana gelmektedir. 6 merkezden 1’i mezra grubuna aitken 5’i nahiyemerkezi konumundadır. Zile kazası dâhilinde aslında 3 kale olupbunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale, kale olarak defterlerekaydedilmişken Karahisar-ı Behramşah kalesi nefs-i nahiye veDanişmend-i Bahşayiş kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber köy(karye) olarak belirtilmiştir. Mezra, yaylak ve kışlaklar genellikle geçiciya da mevsimlik yerleşim birimleri sayılmakla beraber özellikle 1575’debu mezralardan bazılarının nüfus barındırdıkları tespit edilmiştir