A Back Of The Book Dıctıonary Translatıon: Kutadgu Bilig

Kutadgu Bilig written by Yusuf Has Hacib in 11. century by the form of aruz prosody and verse also meaning the information leading to happiness is the first sample of politicsbooks style. This work which was written by Hakaniye Turkish dialect and involving 6645 couplets was completed totally in eighteen months. Four symbolic characters speak each other in this book which contains some subjects such as knowledge, advice, virtue and happiness. Among these “Kün Togdı” represents the justice; “Ay Toldı” represents the happiness; “Odgurmış”represents the day of doom; “Ögdülmiş” represents the wisdom. In thisarticle, the dictionary prepared by a committee of eight in Urumçi at theback of the Kutadgu Bilig’s translation version into New Uigur Turkishdialect publishing in 1984, was handled. In this dictionary, whichconsists of totally 270 expressions, there are per items for 244 of them,and there are not any per items for 29 of them. The importance of thisdictionary is derived from containing some forgotten words andexpressions for today belonging to the Middle Turkish language. Thetranscriptions and transfer into Turkey Turkish dialect of the per itemsand expressions in the dictionary are given into a table side-by-sidehere; also the transcription letters that are used are showed together atthe end of the article. Another noteworthy point of the dictionary is theabbreviations “Ķ. U”, “E” ve “P” using just after the some per items. Themost frequently repeated abbreviation “Ķ. U” means Kutadgu Bilig-Uigur dialect; “E” means Arabic language; “P” means Persian language.In addition to these, the word “Sanskiritçe” was written on the side ofthe words coming from Sanskrit language. 11. yüzyılda Yusuf Has Hacib tarafından aruz ölçüsü ve mesnevi nazım şekliyle yazılan, “mutluluk veren bilgi” anlamına gelen Kutadgu Bilig, siyasetname türünün ilk örneğidir. Hakaniye Türkçesiyle yazılan ve içerisinde 6645 beyit bulunan bu eser toplam on sekiz ayda tamamlanmıştır. Genel olarak çeşitli bilgi ve öğütlerin yanı sıra erdem, mutluluk gibi kavramların da işlendiği eserde dört sembolik karakter birbirleriyle konuşturulmaktadır. Bunlardan “Kün Togdı” adaleti; “Ay Toldı” mutluluğu; “Odgurmış” akıbeti, yani hayatın sonunu; “Ögdülmiş” ise aklı temsil etmektedir. Bu makalede, Kutadgu Bilig’in 1984 yılında sekiz kişilik bir komisyon tarafından Urumçi’de yayımlanan Yeni Uygurca çevirisinin sonunda bulunan sözlük üzerine çalışılmıştır. Toplam 273 maddelik açıklamanın bulunduğu bu sözlükte 244 tanesi için madde başı kullanılmışken, 29’u için herhangi bir madde başı kullanılmamıştır. Bu sözlüğü önemli kılan, içerisinde bugün için unutulmuş veya kullanımdan kalkmış Orta Türkçe kelime ve ifadelerin yer almasıdır. Sözlükteki madde başı ve açıklamaların transkripsiyonu ve Türkiye Türkçesine aktarımı burada bir tablo hâlinde yan yana verilmiş; kullanılan çeviri yazı işaretleri de çalışmanın sonunda bir arada gösterilmiştir. Sözlükte dikkati çeken başka bir nokta ise bazı madde başlarından hemen sonra kullanılan “Ķ. U”, “E” ve “P” kısaltmalarıdır. Bunlardan en çok kullanılanı “Ķ. U” Kutadgu Bilig-Uygurca; “E” Arapça; “P” ise Farsça anlamlarına gelmektedir. Bunların dışında, Sanskritçeden alınan kelimelerin yanına da “Sanskiritçe” ibaresi yazılmıştır