Ceres (Bell/Rattle) in the Classical Turkish Poem

Ceres which is originally an Arabic word is used as bell, rattle in Turkish; as derâ in Persian. Having a long past, bell and rattle had different areas of use inancient life system. Ceres became a tool providing the communicationbetween caravan and the person in front of the caravan; performed thefunctions of preparation, setoff, holding the group together especiallyduring the times when the caravan trade was widespread. Besides tofollow fowlers, they were worn rattles to their feet.Indicators of bell and rattle attracted authors mostly with areas ofuse mentioned above in classical poetry which includes elements aboutdaily life because of various reasons. While the word ceres was used toexpress church bell time to time in poetry, mostly camel bell whichbecame the symbol of caravan trade was meant.Thanks to various features such as being hollow, being in theupside-down position, being so delicate, being involuntary, sounding allthe time, being heard far away, being put grass in it to block its soundand with its shape ceres provided the inspiration for authors. Besidestheme of passage and travel stands out in couplets about ceres.Expressing different situations inside them, in these travels lamentationwhich was caused because of troubles during the passage wasexpressed with the indicator of ceres.Authors managed to make rich and colourful images from thepoint of these features. In this work the couplets in which the wordceres (rattle, bell etc.) takes place have been detected by searchingdivans; the reflection of ceres to literary text and imaginary elementsformed around ceres have been emphasized Arapça bir kelime olan ceres, Türkçede çan, çıngırak; Farsçada derâ şeklinde kullanılır. Geçmişi çok eski dönemlere uzanan kadar çan ve çıngırak, eski hayat sisteminde farklı kullanım alanları bulmuştur. Özellikle kervancılığın yaygın olduğu dönemlerde çan, kervanın başındaki kişi ile kervan ve kafile arasında irtibat sağlayan bir araç olmuş; hazırlanma, yola çıkma, kafileyi bir arada tutma gibi fonksiyonlar icra etmiştir. Bunun yanında avcı kuşları takip edebilmek amacıyla ayaklarına çıngıraklar takılmıştır. Gündelik hayata ait unsurlara çeşitli gerekçelerle yer verilen Klâsik şiirde, çan ve çıngırak göstergeleri daha çok yukarıda bahsedilen kullanım alanlarıyla şairlerin ilgisini çekmiştir. Zaman zaman şiirde kilise çanını ifade etmek için de ceres kelimesi kullanılmıştır. Fakat ceres göstergesi daha çok kervancılığın sembolü hâline gelen deve çanı için kullanılmıştır. Biçimi, içinin boş olması, baş aşağı durması, hassas olması, gayriihtiyariliği, sürekli ses çıkarması, uzaklardan duyulması, sesini engellemek amacıyla içine ot tıkılması gibi özellikleri ile ceres, şairlere ilham kaynağı olmuştur. Bunun yanında ceresle ilgili beyitlerde yol ve yolculuk teması dikkat çekmektedir. Farklı durumları ifade eden bu yolculuklarda, yol boyunca çekilen sıkıntılardan doğan feryat ve figanlar, âh edip ağlamalar hep ceres göstergesi ile ifade edilmiştir. Şairler, bu özelliklerden hareketle ceres kavramı etrafında zengin ve renkli imajlar oluşturmuşlardır. Bu çalışmada, divanlar taranarak ceres (derâ, zil vb.) kelimesinin geçtiği beyitler tespit edilmiş; ceresin, edebî metne yansıyış şekli ve ceres etrafında oluşturulan hayal unsurları üzerinde durulmuştur