A Comparative Study in Terms of Time and Space: Machiavelli’s ‘The Prince’ and Kınalızade’s ‘Ahlâk-ı Âlâî’

Kınalızâde Ali Efendi (died in 1572) and Nicolo Machiavelli (died in1527), who lived in almost the same period, occupied important placeswith regards to the civilizations to which they belonged. WhileKınalızâde represents an Ottoman State that was at the zenith of itspower at the end of the 16th century, Machiavelli represents Italy thatwas at the time an unstable and divided political structure. These twoscholars who lived roughly around the same time in quite differentgeographies, naturally, sought to remedy the problems of their owncountries. Nonetheless, they both had the same target in mind; carryingtheir homelands to greater heights. Both being the children of theirtime, they were involved in ways of thinking in line with thecircumstances of their societies. As a natural consequence of therealities they were in, the prescriptions they were to present to therulers of their homelands would vary to a great extent given thatKınalızâde was living in Ottoman soil where the prevailing atmospherewas that of order and stability, while Machiavelli was living in an Italyriddled with chaos and political immorality. Kınalızâde was able tosearch for virtues by capitalizing on the fact that his country hadalready established a well working order. However, according toMachiavelli, it would be a mere waste of time to speak of virtues in aplace with no established order. A parallel comparison of the moralsentiments of these philosophers would make the period moreunderstandable. The comparison between “Ahlâk-ı Âlâî” of Kınalızâdeand “The Prince” of Machiavelli will be a comparison of civilizationsbecause Kınalızâde was a representative of the ancient that made nodistinction between politics and ethics and he sought answers to theproblems of the Ottoman Empire into which he was born and whichhad the claim of establishing a world order; whereas Machiavelli soughtanswers to the problems of his homeland Italy, which was made up ofminor states and which distinguished between politics and ethics. Thedifference between the moral sentiment of these philosophers is areflection of the concept of world that they have. Hemen hemen aynı dönemlerde yaşamış olan Kınalızâde Ali Efendi (ö. 1572) ve Nicolo Makyavel (ö. 1527), ait oldukları medeniyetler açısından çok önemli yerler işgal etmektedir. Kınalızâde 16. yüzyılda kudretinin doruğunda olan Osmanlı devletinin temsilcisiyken, Makyavel aynı yüzyılda istikrarsız ve bölünmüş bir siyasi yapı olan İtalya‟nın temsilcisidir. Yaklaşık olarak aynı zaman diliminde birbirinden son derece farklı coğrafyalarda yaşamış olan bu iki âlim doğal olarak kendi ülkelerinin sorunlarına çare aramışlardır. Bununla birlikte ikisinin de amacı aynıdır ve memleketlerini daha iyi bir duruma getirmeye çalışmaktadır. İkisi de çağının çocuğudur ve içinde yaşadıkları toplumun şartlarında düşünmektedir. Tabii, düzen ve istikrarın hüküm sürdüğü Osmanlı mülkünde yaşayan Kınalızâde ile kargaşanın ve siyasi ahlâksızlığın egemen olduğu İtalya‟da yaşayan Makyavel‟in hükümdarlara sunduğu reçeteler çok farklı olacaktır. Kınalızâde, kendi ülkesinde düzen zaten tesis edildiği için onun ötesine geçmiş ve erdemi arayabilmiştir. Makyavel içinse düzenin olmadığı bir yerde erdemden bahsetmek abesle iştigaldir. Bu iki düşünürün ahlâk anlayışı üzerinden yatay bir mukayese yapmak dönemi daha anlaşılır kılacaktır. İçine doğduğu, dünya düzeni kurma iddiasındaki Osmanlı‟nın sorularına cevap arayan, politika ile etikin amacını aynı gören kadimin temsilcisi Kınalızâde‟nin „Ahlâk-ı Âlâî‟ isimli eseri ile; içine doğduğu, parça parça devletlerden oluşan İtalya‟nın sorularına cevap arayan, politika-etik ayrımı yapan, kendisinden sonraki devletlere de bu noktada örnek teşkil eden Makyavel‟in „Prens‟ isimli eserinin karşılaştırması, aynı zamanda bir medeniyet karşılaştırması olacaktır. İki düşünürün ahlâk anlayışı arasındaki fark, sahip oldukları dünya tasavvurunun birer yansımasıdır