Wybrane zagadnienia psychologizmu lingwistycznego Jana Baudouina de Courtenay i Karola Appla. Próba porównania.

Artykuł jest próbą porównania wybranych zagadnień ontologicznych, teoriopoznawczych i metodologicznych dwóch teorii naukowych, Jana Baudouina de Courtenay oraz Karola Appla, uznawanych za reprezentatywne dla tzw. psychologizmu lingwistycznego. Koncepcje te zostały objaśnione na tle założeń filozoficznych W. von Humboldta, F. le Dantec’a oraz H. Vaihingera, które stały się bezpośrednią inspiracją dla polskich uczonych. Autor, obok szeregu podobieństw, wykazuje wiele istotnych różnic dotyczących rozumienia relacji podmiot poznający – przedmiot poznania, pojęcia rzeczywistości, kryteriów prawdziwości, które skłaniają do pytania o możliwość zdefiniowania psychologizmu jako paradygmatu naukowego.A comparative study of selected issues in Jan Baudouin de Courtenay’s and Karol Appel’s theories of linguistic psychologism. Summary: This paper is an attempt to compare selected ontological, epistemological and methodological issues present in Jan Baudouin de Courtenay’s and Karol Appel’s scientific theories, which are considered representative of the so-called linguistic psychologism. These concepts are explained in light of the philosophical assumptions of W. von Humboldt, F. le Dantec and H. Vaihinger, which served as a direct inspiration for Polish scholars. Apart from pointing to a number of similarities, the author also enumerates and discusses significant differences in the understanding of the relationship between the subject and the object of cognition, the notion of reality, and the criteria of truth which prompt the question of the possibility of defining psychologism as a scientific paradigm. Keywords: language, individual, psyche, psychologism, reality, cognition, experience, constructivism, fiction