Wpływy czeskie w kształtowaniu się polskich wykładników intensyfikacji

Czech influences in the formation of the Polish exponents of intensification. Abstract: The article describes Polish exponents of intensification of Czech origin. The detailed analysis includes intensifiers which are equivalents of Old Bohemian přieliš, i.e. bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz and przylisz, the expression na porząd and the unit wielmi. The paper focuses on their origin, meaning, text frequency, scope of use in ancient texts and functioning in the history of Polish. The analysis shows that the above-mentioned Bohemisms existed mainly in Old Polish and in the 16th century, which was a time when the Polish literature was developing under the Czech influence. The influence of the Czech language on the development of Polish exponents of intensity was not strong. This is evidenced by the low frequency of the analyzed forms in the few monuments of the Polish language of that period.Streszczenie: Przedmiotem opisu w niniejszym artykule są polskie wykładniki intensyfikacji o proweniencji czeskiej. Szczegółową analizą objęto intensyfikatory będące odpowiednikami staroczeskiego přieliš, tj. bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz i przylisz, wyrażenie na porząd oraz jednostkę wielmi. W artykule zwrócono uwagę ich genezę, znaczenie, frekwencję tekstową, zakres użycia w dawnych tekstach oraz funkcjonowanie w historii polszczyzny. Analiza wykazała, że wymienione bohemizmy istniały głównie w staropolszczyźnie i w XVI wieku, czyli w czasie, gdy polskie piśmiennictwo rozwijało się pod wpływem czeszczyzny. Oddziaływanie języka czeskiego na rozwój polskich wykładników intensywności nie było silne, o czym świadczy zazwyczaj niska frekwencja analizowanych form w nielicznych polskich zabytkach językowych tego okresu.