Një regjistër osman i viteve 1845-1846 në Arkivin Osman të Stambollit dhe një statistikë e pajtimeve të gjaqeve në Toskër

Në periudhën klasike osmane (shek. XV deri në shpalljen e Tanzimatit në fillimet e shek. XIX), sigurimi i rendit dhe sigurisë në një kaza,1 ishte detyrë e sanxhakbeut të sanxhakut2 nga vareshin kazatë në fjalë. Kjo ishte detyrë e tij, pasi në llogarinë e tij shkonte edhe taksa e krimeve dhe vrasjeve [resm-i cürm- ü-cinayet (resm-i xhyrm ve xhinajet)] që mblidhej nga banorët e sanxhakut. Shtimi i akteve penale në një sanxhak mund të shkaktonte largimin e tij nga detyra prej sulltanit; në raste kur anarkia kthehej në një shqetësim të madh me pasoja, pra në raste ekstreme, edhe ekzekutimin e tij. Në raste vrasjesh, në gjyq paraqitej vojvoda i sanxhakbeut, i cili kërkonte nga gjyqi zbardhjen e akteve të vrasjeve apo plagosjeve të rënda dhe marrjen e një vendimi nga gjykatësi me këtë rast.   Pas shpalljesh së Tanzimatit, e gjithë administrata ushtarake, civile, fetare, financiare dhe ajo administrative kaluan një reformë të thellë sipas modelit francez. Si pjesë e kësaj reforme u parashikua edhe pajtimi i gjaqeve nëpër gjithë hapësirat e Perandorisë Osmane. Kjo politikë në Shqipëri do të vazhdonte deri në fund të sundimit osman, në vitin 1912. Gjatë hulumtimeve në Arkivin Osman të Stambollit konstatova një shënim arkivor në një nga katalogët e arkivit që mbante titullin Çështjet në Gegëri. Regjistri në fjalë gjendej i katalogizuar nën referencën arkivore BEO, Ayn.d, No. 1716 (Fondi Porta e Lartë, pra Qeveria Osmane). Në të vërtetë fleta e prerë në formë të rrumbullakët dhe e ngjitur nga arkivistët osmanë