Thesaret “e fshehura” të qytetit të Elbasanit

Nxitjen për këtë shkrim e kemi marrë nga pyetjet e shumta të qytetarëve për monumentin arkeologjik, bazilika paleokristiane ose e kristianizmit të hershëm, që është zbuluar te Bezistani. Bazilika është një tip ndërtimi i arkitekturës romake, në të cilën hapësira e brendshme ndahet për së gjati në tri pjesë që quhen “nefe” apo “anijata”. Këto salla kanë shërbyer për veprimtari shoqërore si: takime, mbledhje, gjyqe. Me legalizimin e kristianizmit nga perandori romak me origjinë ilire, Kostandini i Madh, në vitin 313 të erës sonë, ky tip ndërtimi do të merrej nga feja e re për godinë të kultit të saj, sepse ato ishin më të përshtatshme. Ishin të lehta për t’u ndërtuar dhe në to mund të qëndronin një numër i madh besimtarësh. Këtij tipi ndërtimi, kristianizmi i bëri një sërë ndryshimesh për t’i shërbyer sa më mirë atij. Me një fjalë, bazilikat ishin godinat e kultit kristian, në të cilat mblidheshin besimtarët, prandaj këto do të quhen edhe EKLESI, emër që vjen nga greqishtja e do të thotë, mbledhje ose asamble. Edhe sot, ky emër përdoret nga të gjithë popujt p.sh., kishë, kieza (chiesa), çërç (church), egliz (eglise), etj.