ՀԱՅ-ՔՐԴԱԿԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑԻ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ (XIX ԴԱՐԻ ՎԵՐՋ ԵՎ XX ԴԱՐԻ ՍԿԻԶԲ) / ARMENIAN- KURDISH RELATIONS IN THE CONTEXT OF ARMENIAN QUESTION (END OF XIX CENTURY - BEGINNING OF XX CENTURY)

Արդի ժամանակաշրջանում խիստ կարևորվում է հայ-քրդականհարաբերությունների ուսումնասիրման անհրաժեշտությունըֈ Հայերը ևքրդերը դարեր շարունակ ապրել են կողք կողքի և շփվել որպես հարևանժողովուրդներ: Այդ առնչությունները եղել են տարաբնույթ՝ իրենց մեջներառելով ինչպես քաղաքական, այնպես էլ տնտեսական ոլորտները:Բարդ ու հակասական է եղել հայ և քուրդ ժողովուրդների անցածպատմական ուղին: XIX դարի վերջին և XX դարի սկզբին քրդականշարժումները, որոնք թեև առանձին վայրերում հանդես եկան հայկականշարժումների հետ միահյուսված, այնուամենայնիվ չհանգեցրին հայազգային-ազատագրական շարժման հետ ձուլվելուն:Այս բոլորով հանդերձ՝ պատմության տրամաբանությունը հուշումէ, որ քուրդ ժողովուրդը վաղ թե ուշ ստեղծելու է իր սեփական ազգայինպետությունը: Հետևաբար տեսանելի կամ հեռավոր ապագայում հայ ուքուրդ ժողովուրդների ճակատագրերը, որպես տարածաշրջանայինանմիջական հարևաններ, կրկին անխուսափելիորեն բախվելու են:Քրդական գործոնի դերը մասնավորապես Հայկական հարցումունեցավ խիստ բացասական հետևանքներ: Այս գործոնը տիպաբանորենպատկանում է Հայոց ցեղասպանության իրականացման առանցքայինհարցերին: Հետևաբար քրդերի հակահայկական գործողություններըհամարվում են Օսմանյան կայսրության քաղաքականությունից բխողհետևանք: / In modern times there is a necessity to study the history of relationsbetween Armenians and Kurds.Armenians and Kurds have lived side by sidefor many centuries and they have communicated as neighbor countries. Thecommunication has been of various types, including both political andeconomic spheres. Meanwhile, the historic destiny of these two neighbor countries wascomplex and contradictory. At the end of IX and at the beginning of XXcenturies Kurdish movements co-acted with Armenian forces in some places,nevertheless they did not contribute to the formation of alliance.Nonetheless, the historical logics prompts that sooner or later theKurdish people will have their own national country. Thus, in the future, thedestinies of two neighbor countries will unavoidably collide. The Kurdish factor had a negative influence especially in the Armenian question. This factor typologically belongs to the main questions of realizing Armenian genocide. Consequently, the anti-Armenian actions done by Kurds are observed as the result of the policy of The Ottoman Empire.