ERKEN DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİNDE KEMALİZM TARTIŞMALARI (1950-1953)

Kuruluşundan başlayarak Batılı demokrasi sistemini model alan Türkiye Cumhuriyeti’ni ileri, çağdaş ve gelişmiş medeniyetler seviyesine ulaştırmayı hedefleyen Mustafa Kemal Atatürk’ün devrim uygulamaları Kemalizm olarak adlandırılmıştır. 1923 yılından itibaren yoğunluk kazanan ve birbiri ardına yapılan devrimler; cumhuriyetçilik, laiklik, devrimcilik, milliyetçilik gibi Batı’dan esinlenen ilkelerin yanı sıra halkçılık ve devletçilik gibi daha çok Rusya’dan esintiler taşıyan ilkelerle beslenmiş ve 1937 yılında altı ilke anayasaya dahil edilerek tek parti devrinde Türkiye Cumhuriyeti’nin de temel prensipleri arasına yerleştirilmiştir. II. Dünya Savaşı’nın sonuyla birlikte 1945 yılında rejimini liberalleştirme kararı alan Türkiye’de Demokrat Parti’nin 1950 yılında serbest seçimlerle iktidara gelişi Türk demokrasi tarihinin dönüm noktalarından birisi teşkil etmektedir. Halkın oylarıyla ilk kez iktidarın değişmesiyle Cumhuriyetçilik ilkesinin en önemli unsurlarından birisi olan millî egemenlik anlayışı pekiştirilmiştir. Yeni hükûmetin iktidara gelişiyle beraber Türk Devrimi’ne farklı bir yorum getirmesi kamuoyunda tartışmaları da başlatmıştır. 1950’den itibaren başta dinsel alan olmak üzere tek parti devrinin bazı uygulamalarını esnetme girişiminde bulunan Demokrat Parti iktidarı, Cumhuriyet Halk Partisi çevreleri tarafından laiklik başta olmak üzere Kemalist ilkelerden taviz vermekle ve gerici çevreleri cesaretlendirmekle itham edilmiştir. Gençliğin tepkisini çeken Atatürk heykellerine yönelik saldırılar, Halkevleri’nin kapatılması ve tek parti devrinde Cumhuriyet Halk Partisi’nin elde ettiği mal varlığının Hazine’ye devri gibi uygulamalar muhalefetin Kemalist devrim ilkelerinin zedelendiği yargısına güçlü bir destek oluşturmuştur. Dolayısıyla 1950-1953 arasındaki dönemde partiler arası ilişkiler daha çok Türk Devrimi tartışmaları üzerinden şekillenmiştir. Bu evrede Demokrat Parti iktidarının, Millet Partisi’nin kapatılması dahil olmak üzere muhalefet partilerine karşı zaman zaman sertleşen tutumu millî egemenlik sisteminin iktidar eliyle yıpratılması olarak da algılanmıştır. Dış politikada bu devrede Kemalist dış siyaset ilkelerine bağlı kalmayı ilke edinen Demokrat Parti iktidarı her ne kadar Türkiye’nin NATO ittifakına katılmasıyla ittifaklar politikasına uygun hareket etmişse de Türk ordusunun Kore Savaşı’na birlik gönderme yönündeki kararı dış politikada çok partili devrin ilk büyük tartışmasını ortaya çıkarmıştır.