MODERN ARAP EDEBİYATINDA SANSÜR OLGUSUNA GENEL BİR BAKIŞ

Sansür kitapların, gazetelerin, dergilerin, süreli yayınların, radyo ve televizyonun, filmin veya sinemanın, internetin, ifade özgürlüğünün ve her türlü yayının devlete bağlı olan bir denetim mekanizmasının izni ile yayımlanması veya yayımlanmaması veya kullanıma açık olma durumudur. Milattan önceden itibaren tarih boyunca sansür olgusu her zaman insanoğlunun gündeminde olan bir durumdur. Sansür üzerinden denetim mekanizması devlete veya topluma dair sakıncalı gördüğü şeyler üzerinde tahakküm kurar. Burada da hem toplumun hem de devletin faydasını gözetir. Sansür medya sahasında olduğu gibi edebiyat sahasında da kendisini gösterebilir. Dünyanın en gelişmiş ülkelerinden en geri kalmış ülkelerine kadar sansür her zaman varlığını göstermiştir. Ancak ağır sansürün uygulandığı ülkelere bakıldığında bu ülkelerin insan hakları açısından çok da ileri de olmayan ülkeler olduğu görülür. Edebiyat bağlamında sansür bir yayının, kitabın, derginin, tiyatro veya sinema gibi kültürel unsurları kapsamaktadır. Arap edebiyatında ise sansür olgusu daha çok roman sahasında kendisini hissettirir. Bu bağlamda en önemli edebiyatçıların romanları yasaklanmış ve romanlar yeri geldiğinde diğer Arap ülkelerinde yayımlanmak durumunda kalınmıştır. Konu “yasak” olunca ilgili eserler ister istemez insanların ilgisini çekmiş ve ilk kez adı duyulan kimi yazarların eserleri satış rekorları kırmış ve oldukça ilgi görmüştür. Ayrıca Necîb Mahfûz, Sunullâh İbrâhîm, Muhammed Şukrî, Abdurrahman Munîf, Haydar Haydar ve Leyla Ba‘lebekkî gibi roman sahasında Arap edebiyatında iz bırakmış önemli isimlerin çalışmalarında da sansüre rastlanır. Bu çalışmada Arap ülkelerinde sansürün etkisine ve sansüre uğramış edebi çalışmalara dair genel bir bilgi vermek amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Sansür, Arap Edebiyatı, Roman.