
LOS REFERENDOS REGIONAL Y LOCAL EN EL ESTADO AUTONÓMICO. SUS BASES Y LÍMITES CONSTITUCIONALES
Author(s) -
Antonio Ibáñez Macías
Publication year - 2013
Publication title -
herri-arduralaritzazko euskal aldizkaria
Language(s) - Spanish
Resource type - Journals
eISSN - 2695-5407
pISSN - 0211-9560
DOI - 10.47623/ivap-rvap.97.2013.03
Subject(s) - humanities , political science , tribunal , art , law
En este trabajo se estudian las posibilidades y límites constitucionales
del referéndum local y del referéndum regional en el Estado autonómico
español. Se mantienen unas conclusiones que se apartan de doctrina del Tribunal
Constitucional en sus aspectos esenciales. Se introduce una distinción más
precisa entre consulta popular, como instituto de democracia participativa, y referéndum,
como instituto de democracia semidirecta. Las bases constitucionales del
referéndum local y regional están en la autonomía organizativa de los municipios
y Comunidades Autónomas. El referéndum regional encuentra sus límites constitucionales
en la competencia del Estado para autorizar la convocatoria de consultas
populares por vía de referéndum, la cual debe ser interpretada de manera
restrictiva. Otro límite es la habilitación a la ley orgánica para que desarrolle el
derecho fundamental a participar en los asuntos públicos. Ese mandato también
debe interpretarse de manera restrictiva. Por el contrario el referéndum local tiene
los siguientes límites constitucionales: el mandato del artículo 81.1 CE, en relación
con el art. 23.1; la competencia estatal para regular las bases del régimen local
(art. 149.1.18 CE) y la competencia autonómica sobre régimen local. Por otro lado,
la Constitución no predetermina el modelo de democracia semidirecta a nivel regional
y a nivel local. Pero ese modelo ha resultado ser muy similar al estatal por
voluntad del legislador. Lan honetan, Espainiako estatu autonomikoan tokiko nahiz eskualdeko
erreferendumak egiteko dauden aukerak eta mugak aztertzen dira. Erreferendumaren
funtsezko alderdiei dagokienez, Konstituzio Auzitegiaren doktrinatik
aldentzen diren ondorio batzuk aurkezten dira. Bereizketa zehatzagoa egiten da
herri-galdeketaren (demokrazia parte-hartzaileko metodoa) eta erreferendumaren
(demokrazia erdizuzeneko metodoa) artean. Tokiko eta eskualdeko erreferendumen
oinarri konstituzionalak udalerrien eta autonomia-erkidegoen antolakuntzaren
autonomian jasota daude. Eskualdeetako erreferendumari muga bat jartzen
dio Konstituzioak, Estatuak baitu erreferendum bidezko herri galdeketen deialdia
baimentzeko eskumena. Eta hori modu murriztailean interpretatu behar da. Beste
muga bat ere badago: auzi publikoetan parte hartzeko funtsezko eskubidea garatzeko,
lege organikoa behar da. Agindu hori ere modu murriztailean interpretatu
behar da. Bestalde, tokiko erreferendumak muga konstituzional hauek ditu: Konstituzioaren
81.1 artikuluak agindutakoa, 23.1 artikuluarekin lotuta; tokiko araubidearen
oinarriak arautzeko Estatuaren eskumena (Konstituzioaren 149.1.18 artikulua);
eta tokiko araubideari buruzko eskumen autonomikoa. Horrez gain, Konstituzioak
ez du finkatzen eskualdeko zein tokiko demokrazia erdizuzenaren eredurik; edonola
ere, Estatu-ereduaren oso antzekoa da, legegileak hala nahi izan duelako. In this paper we study the constitutional possibilities and limits of
local and regional referendums in the Spanish regional state. We keep conclusions
that deviate from Constitutional Court doctrine in its essential aspects. We
introduce a more precise distinction between popular consultation, as participatory
democracy institute, and referendum, as semi-direct democracy institute. The
constitutional bases of local and regional referendum are in the organizational
autonomy of municipalities and autonomous regions. The regional referendum
has constitutional limits on the power of the State to authorize the call for popular
consultations through referendum, which must be interpreted strictly. Another
limit is the empowerment of the organic Act to develop the fundamental right
to participate in public affairs. That limit should also be interpreted restrictively.
By contrast, the local referendum has the following constitutional limits: the
empowerment of article 81.1 CE in conjunction with art. 23.1 CE, the state power
to regulate the bases of local government (art. 149.1.18 EC) and the regional
power on local government. Moreover, the Constitution does not predetermine
the model of semi-direct democracy at regional and local level. But this model has
proved to be very similar to the state level because the legislator so decided.