Transfer czy osmoza. Literatura polska w angloamerykańskiej literaturze światowej

Podjęty w artykule problem transferu kulturowego przybiera najpierw postać pytania o warunki udanego przeszczepienia dzieł literackich, a następnie o kryteria jego oceny. Wśród tych ostatnich autor wyróżnia trzy: wpływ przełożonego dzieła na literaturę języka przekładu, jego krytyczną recepcję oraz udział autora w debatach publicznych. Przeszczepione z sukcesem dzieło staje się elementem „literatury światowej”, kształtowanej jednak zawsze w obrębie określonej (tu: angloamerykańskiej) kultury. Zagadnienia te omówione zostają na konkretnych przykładach tłumaczeń współczesnej literatury polskiej na angielski i formach jej obecności w kulturze angloamerykańskiej, przy czym w centrum uwagi znajduje się nie tylko oddziaływanie przekładów na literaturę kultury docelowej, ale także wpływ tej literatury na przełożone dzieło. Bowiem transfer kulturowy to proces wielokierunkowej osmozy, w którego wyniku zmienia się i dzieło, i jego nowe środowisko.Transfer or Osmosis? Polish Literature and the Anglo-American World LiteratureThe article addresses the problem of cultural transfer, first, by defining its conditions, and, secondly, by asking about the criteria by which we can measure its success. Among the latter, one can mention the impact of the translated work on the target language literature, the critical reception of the work, and on its author’s presence in the public space of the foreign culture. The successfully transferred work becomes an element of “world literature,” constituted differently in different cultures. The article discusses these issues by analyzing specific examples of translations of contemporary Polish literature into English and various forms of their presence in the Anglophone world. Special attention is paid not only to the influence these translations have on the literature of the target language, but also on the ways in which they are in turn affected by their new cultural and linguistic environment. Cultural transfer is thus seen as a process of multidirectional osmosis, in effect of which both the translated work and foreign literature are modified.