Zbiory przyrodnicze Muzeum i Instytutu Zoologii PAN; świadectwo polskiego wkładu w rozwój światowych badań nad bioróżnorodnością prowadzonych od początku XIX wieku

Historia kolekcji zwierząt współczesnych Muzeum i Instytutu Zoologii PAN sięga II połowy XVIII w. Najstarsze okazy pochodzą z kolekcji Sylwiusza Münkwitza, która stała się fundamentem zbiorów Gabinetu Zoologicznego Uniwersytetu Warszawskiego (1818-1919). W ciągu stu lat istnienia instytucja ta zgromadziła największą kolekcję zoologiczną o charakterze naukowym w Polsce i jedną z największych w Europie. Grono osób, które pielęgnowało tradycje przyrodoznawcze obejmowało zarówno (1) eksploratorów terenu, odkrywców nowych dla nauki gatunków, jak i (2) przyrodników wyznaczających nowe kierunki oraz regiony badań, (3) mecenasów polskiej nauki, którzy wspierali tworzenie i utrzymywanie cennych kolekcji przyrodniczych, a także (4) zesłańców oraz emigrantów, którzy służyli polskiej nauce w odległych stronach świata. Pomimo represji zaborców, które dotknęły Gabinet Zoologiczny UW, od 1887 r. działalność eksploracyjną i muzealną kontynuowali przyrodnicy skupieni wokół Muzeum Branickich. Kolekcje obu instytucji stały się w 1919 r. kamieniem węgielnym zbiorów zoologicznych Narodowego Muzeum Przyrodniczego, którego sukcesorem, poprzez Polskie Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Państwowe Muzeum Zoologiczne, jest obecnie Muzeum i Instytut Zoologii PAN. Tworzone z zaangażowaniem i znawstwem kolekcje obejmują okazy reprezentujące tysiące gatunków (w tym typy opisowe) występujących na wszystkich kontynentach świata. Od wielu lat służą one nauce, edukacji i popularyzacji wiedzy przyrodniczej. Burzliwe dzieje Polski, a zwłaszcza druga wojna światowa nie sprzyjały rozwojowi kolekcji. Zbiory były niszczone, konfiskowane i wywożone, wiele z nich uległo rozproszeniu. Po wojnie na nowo podjęto gromadzenie, katalogowanie oraz upowszechnianie wiedzy o zasobach muzealnych. Informacje dotyczące tysięcy okazów przechowywanych obecnie w MiIZ PAN w Warszawie łączy jeden spójny system umożliwiający prezentowanie zbiorów w formie cyfrowej, która dociera do szerokiego grona odbiorców.