„Słupogłowy kościoła Opatrzności” i inne fantazmaty mitologii rodu Skórzewskich wpisane w architekturę pałacu w Lubostroniu

Pałac w Lubostroniu, wzniesiony w pierwszych latach XIX w. przez hrabiego Fryderyka Skórzewskiego jako nowa siedziba rodowa, miał intrygować nietypową architekturą, pełniącą przede wszystkim funkcję semantyczną. Jego projektant – Stanisław Zawadzki, odwołał się do palladiańskiego modelu centralnej willi kopułowej o sentymentalno-antykizującym programie ideowym, typowym dla kameralnej architektury rezydencjonalnej przełomu stuleci. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego i objęciu przez hrabiego Skórzewskiego stanowiska prezesa Departamentu Bydgoskiego Księstwa Warszawskiego program ten został zmodyfikowany. Dekorację architektoniczną wzbogaciły dodatkowe treści patriotyczne, eksponujące zasługi dla Rzeczypospolitej matki Fryderyka – Marianny Skórzewskiej. Gdy rezydencję przejęli synowie Fryderyka, architekturze pałacu nadano nową wymowę symboliczną. Choć struktura budowli nie uległa zmianie, pojawiły się informacje, że kolumny portyku były pierwotnie przeznaczone do Kościoła Opatrzności Bożej w Warszawie, a na tympanonie pseudoportyku ogrodowego widnieje godło Francuzów. Źródłem tej interpretacji był opis pałacu opublikowany w 1836 r. w wielkopolskim czasopiśmie „Przyjaciel Ludu”, powtórzony w paryskim magazynie wydawanym przez Leonarda Chodźkę. Przekaz przeniknął do współczesnej literatury fachowej jako archiwalnie odnotowany „stan faktyczny”, a nie intencjonalnie wykreowana idea. Demistyfikacja tego i innych fantazmatów nałożonych na pałac lubostroński w XIX stuleciu stanowi zasadniczą treść artykułu.