Kult świętych a dobro państwa

Patriotyzm narodził się w starożytności. Jego genezę wiąże się z kręgiem kultury antycznej, ale postawy patriotyczne występują także w Starym Testamencie. Uznaje się, że patriotyzm, w dzisiejszym rozumieniu, zaistniał dopiero w czasach formowania się narodów i państw narodowych. Jednak elity znały i rozumiały to pojęcie już wcześniej. Kronikarze używali pojęcia patria, w kontekście z którego wyraźnie wynikało, iż występuje ono jako kraj, z którym bohater opowieści jest złączony poczuciem miłości, troski o niego. B. Zientara uważał, iż do pogłębiania świadomości narodowej przyczyniał się zwłaszcza kult świętych państwowych, który trafiał do szerokich kręgów społecznych. Relikwie oraz przedmioty uznawane za własność świętych stawały się symbolami, skupiającymi kształtujące się uczucia religijne i narodowe. W ten sposób jedną z ról władców stawało się gromadzenie kolejnych relikwii, bo takie postępowanie mogło zapewnić państwu obfite łaski Boże.   Jak wynika z przeglądu źródeł i literatury przedmiotu, święci pełnili w okresie średniowiecza wiele kluczowych dla państwa ról. Ich relikwie były fundamentem ideowym wielu wspólnot politycznych, które współtworzyli. Ich wstawiennictwo u Boga i ich kult stawały się więc niemalże gwarancją budowania ładu i pomyślności państwa oraz jego mieszkańców. Kraj stawał się bezpieczniejszy, a w razie wojny mógł liczyć na wsparcie świętych patronów. W ten sposób kult świętych i modlitwę błagalną lub dziękczynną, zanoszoną za ich pośrednictwem do samego Boga, można uznać za jedną z form ówczesnego patriotyzmu.