Teatr domowy królowej Marii Kazimiery w świetle jej korespondencji z najstarszym synem

Celem artykułu jest pokazanie rzymskiego teatru domowego królowej Marii Kazimiery Sobieskiej jako tematu, który poruszała w listach. Podstawę źródłową stanowi korespondencja monarchini z najstarszym synem; są to źródła jednostronne, gdyż znane jest jedynie listy królowej, a nie zachowały się lub nie zostały odnalezione listy królewicza Jakuba. W 1698 roku owdowiała Maria Kazimiera opuściła Polskę i przeniosła się do Rzymu, by spędzić tam rok jubileuszowy. Okazało się, że pozostała nad Tybrem prawie piętnaście lat. Idąc w ślady królowej Krystyny zapragnęła opiekować się artystami, a ponieważ już w Rzeczypospolitej organizowała przedstawienia teatralne na swym dworze, zatem i w Rzymie postanowiła patronować występom muzycznym, teatralnym i operowym. W tym przedsięwzięciu pomagał jej królewicz Aleksander, który także zamieszkał w Rzymie. Szybko okazało się, że syn jest nie tylko aktywnym mecenasem, ale ma także uzdolnienia artystyczne i zmysł pozwalający mu wcielić się w rolę reżysera, scenarzysty, a nawet tancerza w scenach baletowych. W przygotowanie przedstawień zaangażowała się także wnuczka i imienniczka królowej, Maria Kazimiera. U boku stryja uczyła się sztuki przygotowywania przedstawień, ale brała również udział w scenach baletowych. W swoich listach do najstarszego syna, Jakuba, królowa zachwycała się wszechstronnymi talentami obojga i zapewniała, że nie szczędzi pieniędzy i wysiłków, by dostarczyć im okazji do zabawy, a sobie i swojemu teatrowi przysporzyć splendoru i szerokiego odbioru. W korespondencji królowa nigdy nie poruszała kwestii związanych z samymi przedstawieniami, nie podawała ich tytułów, nie pisała nic o tematach, które poruszały. Z korespondencji królowej nie można zbyt wiele dowiedzieć się o jej teatrze domowym, ale wiele na temat dumy, jak ją przenikała na myśl o osiągnięciach artystycznych syna i wnuczki. Listy są bowiem świadectwem uczuć królowej, a nie sprawozdaniem z życia jej rzymskiego dworu.