Esprit de corps kawalerii Królestwa Polskiego (1815–1831)

Esprit de corps jest niezwykle ciekawym tematem badawczym, gdyż związany jest z grupową samoświadomością żołnierzy danego oddziału lub niekiedy nawet całej formacji. Poczucie wyjątkowości, elitarności oraz duma z przeszłości miały i mają nadal bardzo duże znaczenie zarówno w procesie wyszkolenia, jak i w utrzymaniu wysokiej wartości bojowej w czasie działań wojennych. Należy jednak zwrócić uwagę, że „duch korpusu” wykształca się najczęściej w trudnych sytuacjach – „wypala w ogniu walki”. Oczywiście w dłuższej perspektywie czasu możliwe jest również wykształcenie takiej wspólnoty w warunkach służby pokojowej, zwłaszcza przez charyzmatycznych dowódców. W artykule zaprezentowany został esprit de corps kawalerii polskiej z czasów konstytucyjnego Królestwa Polskiego i powstania listopadowego. W wyniku analizy materiałów źródłowych, przede wszystkim pamiętnikarskich, a także na podstawie wcześniejszych badań źródeł archiwalnych, wysnuty został wniosek o kształtowaniu się w latach 1815 - 1831 wspólnoty emocjonalnej w ramach korpusu kawalerii, w obu formacjach jazdy (strzelców konnych i ułanów) oraz w poszczególnych pułkach. Należy zauważyć, że do czasu wybuchu powstania listopadowego proces ten był utrudniony z powodu wcześniejszego rozformowania oddziałów armii Księstwa Warszawskiego i polskich oddziałów armii Cesarstwa Francuskiego (na przełomie 1814 i 1815 roku), a także ze względu na ścisłe przestrzeganie regulaminów. W związku z tym ogólnokawaleryjski esprit de corps w tym czasie przejawiał się przede wszystkim poprzez kultywowanie i propagowanie pamięci o wydarzeniach z epoki napoleońskiej. Silny impuls w kierunku budowy „ducha korpusu” pojawił się po Nocy Listopadowej i podczas działań wojennych przeciwko armii rosyjskiej, w czasie których kawaleria niejednokrotnie się odznaczała. Chociaż w wyniku klęski powstania listopadowego proces ten został przerwany, tym niemniej stał się jedną z części składowych esprit de corps kawalerii II Rzeczypospolitej.