
Demokracja i mizantropia. Przemiany wyobrażeń na temat ludu a problem intelektualnego uprawomocnienia demokracji
Author(s) -
Leszek Nowak
Publication year - 2020
Publication title -
horyzonty polityki
Language(s) - Polish
Resource type - Journals
eISSN - 2353-950X
pISSN - 2082-5897
DOI - 10.35765/hp.1870
Subject(s) - theology , physics , philosophy
CEL NAUKOWY: Celem tego artykułu jest analiza związku między wy‑ obrażeniami z zakresu antropologii filozoficznej a problemem intelektualnej prawomocności demokracji.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule próbuję odpowiedzieć na pytanie, jaki jest związek między poglądami na temat natury ludzkiej a sto‑ sunkiem do demokracji. Analizuję ten problem interpretując klasyczne dzieła z zakresu myśli politycznej.
PROCES WYWODU: Punktem wyjścia jest konstatacja: niechęć wobec demo‑ kracji wyrastała w dużej mierze z mizantropii. Demokracja nie była uznawana za ustrój godny poparcia, ponieważ nie wierzono w racjonalność zwykłego czło‑ wieka i jego zdolność do odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu publicznym. Ta sytuacja zmienia się w epoce Oświecenia, kiedy to podważono pesymizm antropologiczny i sformułowane zostały teorie stanowiące podstawę dla idei intelektualnej prawomocności demokracji. Późniejszy bieg wypadków w du‑ żym stopniu te teorie zakwestionował, ale mimo to demokracja na Zachodzie uznawana jest za jedyną prawomocną formę rządu.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza prowadzi do sformułowania poglądu o paradoksalnym charakterze współczesnej demokracji. Z jednej stro‑ ny, istnieje konsensus co do intelektualnej prawomocności demokracji, z dru‑ giej – w teorii i praktyce powszechnie kwestionowana jest zdolność zwykłego człowieka do rozumnego uczestnictwa w życiu publicznym.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyniki analizy powinny skłonić politologa do zmiany sposobu rozumienia charakteru współczesnej demo‑ kracji. Ustrój ten nosi nazwę demokracja, ale wydaje się mieć coraz mniej wspól‑ nego z nadziejami tych autorów, którzy sformułowali jej intelektualne założenia.