Sapiehowie i ich związki z Karolem XII – refleksja rodu nad wydarzeniami z przełomu wiekow

Adnotacja. Za panowania Jana III Sapiehowie zdobyli znaczne wpływy w Wielkim Księstwie Litewskim; w literaturze mówi się nawet o ich hegemonii. Próby przeciwstawienia im sił opozycyjnych, podjęte przez Sobieskiego, przyniosły efekt dopiero po śmierci króla, gdy przedstawiciele średniej szlachty, wspieranej dyskretnie przez magnaterię zainteresowaną ukróceniem wpływów sapieżyńskich, wystąpili z programem koekwacji praw. To właśnie te grupy opowiedziały się za obiorem na tron Wettyna w nadziei, że odmieni to sytuację wewnętrzną w księstwie. Nie pomylili się, pozycja Sapiehów osłabła. Nowy władca, August II podejrzewany był o sympatie prorepublikanckie, choć próbował okazywać przychylność również Sapiehom i oficjalnie dążył do zachowania równowagi. Jednak na Litwie doszło do zbrojnych wystąpień przeciw Sapiehom, a wskutek tego po wybuchu wielkiej wojny północnej opowiedzieli się oni za Karolem XII. Republikanci liczyli nie tylko na pogrążonego w trudnościach Augusta II, ale nawiązali współpracę z Piotrem I. Oznaczało to, że wobec porażki króla szwedzkiego, Sapiehowie musieli szukać porozumienia z Sasem. Elementemich zabiegów o powrót do jego łask był dokument przedstawiający wydarzenia na Litwieoczami Sapiehów, tłumaczący ich nielojalne postępowanie.Słowa kluczowe: Sapiehowie, koekwacja praw, wielka wojna północna, opozycjaantykrólewska.