Open AccessTürkiye'de Sosyolojik Düşüncenin Doğuşu: Düşünürler, Düşünce Çevreleri ve İlişkiler
Author(s) -
Zübeyde DEMİRCİOĞLU
Publication year - 2020
Publication title -
fakülte dergisi/ankara üniversitesi dil ve tarih-coğrafya fakültesi dergisi
Language(s) - Turkish
Resource type - Journals
eISSN - 2459-0150
pISSN - 0378-2905
DOI - 10.33171/dtcfjournal.2020.60.2.8
Subject(s) - humanities , political science , art
Bu çalışma, Darülfûnun Sosyoloji Kürsüsünün (1915) kurulmasıyla sosyolojinin bir disiplin olarak kurumsallaşmasından önce Türkiye'de sosyolojik bilgi üretimini tarihsel ve siyasal bağlamda analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada dönemin siyasal ve toplumsal arka planı ile sosyolojik düşüncenin geliştiği düşünce çevreleri ve düşünürler arasındaki örgütlenme ve ilişki biçimleri birlikte ele alınacaktır. Türkiye'de sosyolojik düşüncenin doğduğu evrede hedefi “memleketi kurtarmak” olan farklı sosyolojik perspektiflere sahip düşünce çevreleri arasında yoğun bir siyasi mücadele yaşanmıştır. Mücadelenin tarafları çoğu kez siyasi gerekçelerle sosyolojiyi araçsallaştırırken, sosyolojinin gelişimine de zemin hazırlamış ve gelişim çizgisini belirlemiştir. Bu çerçevede çalışmada; öncelikle 19. yüzyılda sosyolojik düşünceye giden yolu açan gelişmeler ele alınmış ardından sosyolojik düşüncenin gelişim çizgisi 1908 öncesi dönem, 1908-1912 yılları arası ve 1912 sonrası olmak üzere üç dönemde değerlendirilmiştir. Sonuç olarak sosyolojik düşüncenin gelişiminde kişisel çabalardan ziyade kolektif çabaların ve güçlü örgütlenmelerin etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca örgütlenme ve ilişki biçimlerinin izi sürüldüğünde merkezinde Ziya Gökalp'in bulunduğu bir ilişkiler ağının ortaya çıktığı görülmüştür.