Eliza Orzeszkowa'nın ““Nad Niemnem” (Neman Kıyısında)” Başlıklı Romanında Polonya Pozitivist Programının Yansımaları

Eliza Orzeszkowa'nın “Nad Niemnem” (Neman Kıyısında) başlıklı romanı, 1864 yılında patlak veren Ocak ayaklanmasının ardından Rus Çarlığı işgali altında bulunan Litvanya toprakları üzerinde yaşamakta olan Polonya toplumunun panoramik bir tablosunu yansıtır. Ocak ayaklanmasının bastırılması, Polonya'da toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik alanlarda öncesinden tamamen farklı bir sürecin başlangıcı olmuştur. Bağımsızlık yolunda verilen amansız mücadelenin bir kez daha yıkımla sonuçlanması, Polonya toplumunda kumpas ve devrim kavramlarının tanrılaştırıldığı romantik ideolojiye karşı güvensizlik uyandırmıştır. Pozitivist aydınlar bunun yerine toplumsal ve siyasal sorunların akla ve bilime dayalı yöntemler doğrultusunda sistemli bir çalışma yürüterek çözüme ulaştırılabileceğini savunan yeni bir aydınlanma programı sunmuşlardır topluma. Orzeszkowa'nın pozitivist anlayış doğrultusunda oluşturulmuş bu romanında çalışma ve sorumluluk bilinci, yurduna ve ulusal değerlerine bağlı, onurlu ve saygın bir insanın sahip olması gereken başat özellik olarak öne çıkarılmıştır.