Adam Smith a znaczenie uczuć moralnych dla polityki i nauk o gospodarce

Analiza etyczna Teorii uczuć moralnych oraz Badań nad naturą i przyczynami bogactwanarodów ukazuje twórczość A. Smitha (1723–1790) w zupełnie innym świetle niż jestto przyjęte w neoliberalnej interpretacji. Jednym z najważniejszych wątków staje sięklasyfikacja uczuć moralnych. Dzieli je na uczucia społeczne, neutralne i aspołeczne.Uczucie neutralne – miłość samego siebie (selflove) jest podstawą działania ze względuna własny interes i tym samym stanowi podstawę rozwoju przedsiębiorczości. Może onoprzerodzić się w uczucie aspołeczne: samolubstwo (selfishness). Wówczas ma ono niszczący wpływ na działalność gospodarczą, życie społeczne i państwowe. Dlatego A. Smithukazuje znaczenie społecznego uczucia sympatii, jako współodczuwania i akceptacjizachowań uznanych za właściwe. Jak wynika z jego analiz, samolubstwo cechowałostosunkowo często ówczesnych biznesmenów, czyli kupców i właścicieli manufaktur.Odwołując się do twórczości A. Smitha, powinniśmy poszukiwać, a następnie opisywaćte wszystkie mechanizmy psychologiczne i gospodarcze, które w ostateczności oddalająlub minimalizują możliwość przerodzenia się miłości własnej w samolubstwo, czylidziałań opartych na racjonalnych motywach ekonomicznych w działania podyktowanejedynie czystą chciwością.Interpretacja zawarta w artykule przeciwstawia się interpretacji neoliberalnej. Ta ostatnia z uporem podkreśla, że najważniejsze u A. Smitha są wyrwane z kontekstu zdaniao państwie jako stróżu nocnym i rynku, którym kieruje niewidzialna ręka. Analizaetyczna podkreśla, że według samego A. Smitha jeden z podstawowych problemówkapitalizmu polega na tym, by miłość własna realizowała się w wyznaczonych przezwspólnotę granicach. Dlatego tak ważna jest Teoria uczuć moralnych, w której analizował on sympatię, uczucie społeczne i samolubstwo, uczucie niespołeczne oraz Badanianad naturą i przyczynami bogactwa narodów, w którym to dziele wskazywał na problemkolektywnego samolubstwa.