A mystic’s utopian dream of Christian Rome. The Political Theology of Origen

Orygenes z Aleksandrii († 253), jeden z najwybitniejszych pisarzy wczesno­chrześcijańskich, w apologii Contra Celsum podjął rozważania nad teologiczną wizją państwa. Dominuje w niej idea afirmacji oraz wola współpracy dla wspólne­go dobra. W myśl nauczania biblijnego Adamantios podkreśla Boskie pochodze­nie władzy, której należy się szacunek i lojalność. W przypadku jednak nadużycia kompetencji państwa w kwestii sumienia i wyznania obywateli, chrześcijanin wi­nien bardziej słuchać Boga. Religia domaga się wolności i uszanowania jej zasad. Chrześcijaństwo nie tylko nie przeciwstawia się w swojej doktrynie założeniom państwa i jego celom, lecz może mu służyć na wielu płaszczyznach. Państwo pełniąc rolę służebną względem obywateli, do których należą chrześcijanie, sza­nując ich zasady życia, zyska przez to Boże błogosławieństwo, jak również naj­lepszych i najwartościowszych obywateli. Ideałem, który kreśli Orygenes, byłoby zbudowanie instytucji państwa na wartościach Chrystusowych, z chrześcijańskim władcą na czele. Świat rzymski, a szczególnie jego elity, muszą zrozumieć, iż chrześcijaństwo, które ciągle jest jeszcze w ogromnej mniejszości, jest pragma­tycznie potrzebne Imperium, a Imperium chrześcijaństwu. Rzym, jeśli chce oca­leć i zwyciężyć swoich wrogów, winien stać się chrześcijański. Kościół, według Scholarchy z Aleksandrii, może być źródłem scalenia i unifikacji społeczeństwa, co zawsze stanowi podstawę siły i trwałości państwa. W tym miejscu historii myśl taka była jedynie teoretycznym marzeniem. Jednak w niedługim czasie cesarz Konstantyn, który przejdzie do historii z przydomkiem Wielki, podejmie próbę urzeczywistnienia tego ideału.