Eretici ed eresie nel Chronicon di san Girolamo

Kontynuując Chronicon Euzebiusza z Cezarei, wśród wielu innych postaci św. Hieronim wymienia także błędnowierców i odszczepieńców IV w. Wskazuje przy tym częstokroć na ich związki z walką polityczną i władzą świecką, która w owym czasie nękała prawowiernych chrześcijan, czyniąc z nich swoistych „mę­czenników”. Donatyści, arianie, macedonianie (duchobórcy), eunomianie, aecja­nie, audianie, fotynianie nie uniknęli surowej oceny wielkiego Ojca Kościoła, który niekiedy – ograniczony swoistym, krótkim stylem samej Kroniki – nawet poprzez jeden jedyny przymiotnik wyraża całą swoją krytykę i dezaprobatę wzglę­dem błędnowierców oraz tych, którzy ich wspierali i im schlebiali. Nieustanne walki o czystość wiary nie zawsze kończyły się zwycięstwem, jak to widać np. w postanowieniach synodów z Rimini i Seleucji. Niemniej jednak przekaz fak­tów, dokonany przez Hieronima, pozwala czytelnikowi poznać choćby w zarysie przebieg i cały niesprzyjający kontekst polityczny tych teologicznych sporów. Po raz kolejny lektura faktów i ich kontekstu historyczno-politycznego potwierdza, iż rozłamy i trudności wewnątrz Kościoła pierwszych wieków były spowodowa­ne działaniami zewnętrznymi władz świeckich, wykorzystującymi ludzką słabość spragnioną raczej władzy niż prawdy.