Эсхатология святителя Викторина Петавийского: богословско-филологический анализ латинских терминов (Eschatologia św. Wiktoryna z Petawium. Teologiczno-filozoficzna analiza terminów łacińskich)

Eschatologia Wiktoryna z Petawium, jednego z przednicejskich chiliastów, jest ściśle związana z ideą ósmego dnia oraz z ideą ośmiu tysięcy lat historii świata i ludzkości. Według tej koncepcji czas istnienia wszechświata należy podzielić na cztery okresy: pierwszy – od stworzenia świata i pierwszych ludzi do pierwszego przyjścia Chrystusa na ziemię. To pierwsze pięć dni stworzenia, które odpowia­dają czasokresowi pierwszych pięciu tysięcy lat; drugi – od pierwszego przyjścia Chrystusa do Jego drugiego przyjścia, co odpowiada szóstemu dniu stworzenia, czyli szóstemu tysiącleciu; trzeci – od drugiego przyjścia Chrystusa do początku Sądu Ostatecznego, co koresponduje z siódmym dniem odpoczynku, czyli z siód­mym tysiącleciem; czwarty – od początku Sądu Ostatecznego ad infinitum, co oznacza, że okres ten obejmuje ósmy dzień (odpowiadający ósmemu tysiącleciu), będący dniem Sądu Ostatecznego oraz wiecznego odpoczynku. Ważnym rysem eschatologii Wiktoryna jest jej aspekt historyczno-soteriologiczny, co w jego in­terpretacji dziejów stworzenia oznacza, że Jezus Chrystus był i jest stale obecny w historii ludzkości, i to w każdym ze wspomnianych wyżej ośmiu tysiącleci. Innymi słowy, Zbawiciel nie tylko stworzył świat i pierwszych ludzi, lecz także codziennie dba o koronę swego stworzenia, którą jest rasa ludzka. Powyższe tezy można u Wiktoryna z Petawium prześledzić właśnie na bazie jego terminologii, odnoszącej się do czasów ostatecznych.