Kilka uwag o nowych zadaniach polskiej romanistyki powojennej

Przedmiotem artykułu jest analiza rozwoju nauki prawa rzymskiego w powojennej Polsce, gdy romaniści musieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości politycznej i ustrojowej. Inspiracją autora stała się m.in. publikacja Marii Zabłockiej, Romanistyka polska po II wojnie światowej, Warszawa 2002, w której pojawiły się próby wskazania pewnych etapów w okresie nią objętym, warte doprecyzowania. Zostały one wyekspono­wane w artykule poprzez nakreślenie nowych zadań, przed jakimi romaniści zostali postawieni bezpośrednio po wojnie. Wynikały one z pilnych potrzeb, np. w zakresie zapewnienia pomocy dydaktycznych w zakresie pra­wa rzymskiego, jak również ze zmian ustrojowych i ideologicznych mających wpływ również na naukę. W czasie dominacji nauki sowieckiej w tzw. państwach socjalistycznych ideologia marksistowska i marksistowscy histo­rycy odrzucali prawo rzymskie jako normy prawne formacji niewolniczej, opartej na własności prywatnej. Po­glądy na ten temat przenikały również do romanistycznych badań naukowych, prawo rzymskie należało badać w odpowiedni sposób, oparty na metodzie materializmu historycznego. Władze w Polsce Ludowej próbowały wówczas również zlikwidować prawo rzymskie w kształceniu uniwersyteckim jako nieodpowiadające nowej ideologii. Pomimo trudności, przez które kadry romanistyczne musiały przebrnąć w okresie Polski Ludowej, i dzięki staraniom włożonym w realizację postawionych przed nimi zadań prawo rzymskie utrzymało swą po­zycję odrębnego przedmiotu dydaktycznego i jest nadal wykładane w uniwersyteckich ośrodkach edukacji prawniczej w Polsce.