Prawo w służbie humanizacji życia

Artykuł zamierza wykazać wpływ prawa na procesy humanizacji życia w wymiarze osobowym i społecznym. Prawo to powszechne doświadczenie wszystkich ludzi, jest tworzone przez człowieka i dla człowieka: „cum igitur hominum causa omne ius constitutum sit”. Fundament prawa opiera się na jednakowej i niezbywalnej godności osoby ludzkiej. Człowiek posługuje się prawem w wysiłku realizacji swego człowie­czeństwa i lepszej przyszłości. Prawo to także kluczowy regulator życia społecznego, prawo konsoliduje więzi społeczne, wzmacnia struktury państwa, tworzy wspólnotę narodów. Humanizację prawa objawia jego wyzwalająca funkcja. Prawo stanowi opar­cie dla słabszych, człowiek swojej pozycji nie musi bronić siłą, jego miejsce w spo­łeczeństwie gwarantuje mu prawo. Dzięki prawu w sytuacjach konfliktowych został wygaszony dźwięk broni. Człowiekowi w poszukiwaniu procedur organizacji życia przyświeca idea zawarta w twierdzeniu Anaksymandera z Miletu, iż człowiek pragnie być sobą, człowiek zabiega o kształt swego losu. Prawo dąży do realizacji sprawiedliwości, chce oddać każdemu to, co mu się należy. Prawo nie utożsamia się z moralnością – to jednak nie może uznać za słuszne tego, co jest złem z punktu widzenia moralnego. Prawo odwołuje się do prawdy, choć prawdy nie dekretuje, to jednak prawo oparte na kłamstwie byłoby destrukcją samego prawa. W demokratycznym państwie o tym, co jest prawem, stanowi większość oby­wateli. Większość głosów nie orzeka o prawdzie, nie stanowi o tym, co dobre, a co złe etycznie. Decyzja większości stanowi o tym, co jest legalne. System demokracji opiera się na zasadach wolności i równości wszystkich obywateli. Dzięki tym zasadom respektuje się zarazem zdania tych, którzy są w mniejszości. Tworzenie prawa jest sztuką „ars legesferendi”. Prawo nie jest fotografią społe­czeństwa, prawo nie mówi, jak jest, lecz jak być powinno; stąd „lex respicit futura”. Prawo liczy na szansę przemiany człowieka, na budowę świata o bardziej ludzkim wizerunku. Prawnika można porównać z powołaniem lekarza. Lekarz staje nad chorym, aby go leczyć, a nie zajmować się wypisywaniem recept, choć proces leczenia następuje poprzez wypisywanie recept. Podobnie prawnik nie może ograniczać swojej uwagi do świata norm, lecz po­przez normy i ich aplikację czynić świat bardziej sprawiedliwym i godnym człowieka.