Szkoły publiczne benedyktynów sieciechowskich w latach 1791-1819

Artykuł przedstawia problematykę organizacji i działalności szkół publicz­nych prowadzonych przez benedyktynów sieciechowskich na przełomie XVIII i XIX w. Ramy czasowe artykułu wyznaczają daty założenia z inicjaty­wy klasztoru sieciechowskiego szkoły w Stężycy, a zamyka rok wprowadzenia ustawy supresyjnej, która doprowadziła do kasaty opactwa sieciechowskiego. W tekście szczególną uwagę zwrócono na kwestie związane ze statusem or­ganizacyjnym szkół sieciechowskich, programem i poziomem prowadzonego w nich nauczania, kadrą pedagogiczną, liczebnością uczniów oraz zapleczem materialnym, w tym zbiorami szkolnej biblioteki. Podstawowym materiałem źródłowym dla badań w tym zakresie były akta władz oświatowych, sprawują­cych nadzór nad szkołami sieciechowskimi w omawianym okresie, w tym ra­porty powizytacyjne oraz sprawozdania składane przez przełożonych szkoły. Istotne znaczenie dla części omawianych zagadnień miała zachowana spuści­zna archiwalna klasztoru oraz akta urzędowe okupacji i ewakuacji suprymo­wanego opactwa. W okresie ponad dwudziestu pięciu lat istnienia szkół sieciechowskich zmianom podlegała ich przynależność administracyjna oraz model organiza­cyjno-programowy. Na działalność tych szkół duży wpływ wywarły przemia­ny polityczno-ustrojowe oraz reformy oświatowe prowadzone przez władze państwowe. Powołana w 1791 r. szkoła w Stężycy otrzymała status podwy­działowej, a jej funkcjonowanie opierało się na założeniach systemu naucza­nia Komisji Edukacji Narodowej. Po kilku latach szkoła została przeniesiona do Sieciechowa, co doprowadziło do sporu z mieszkańcami Stężycy, który trwał jeszcze w czasach Księstwa Warszawskiego. Na początku XIX w. szko­ła w Sieciechowie została zorganizowana na wzór gimnazjów austriackich, a w okresie istnienia Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego zosta­ła zakwalifikowana do placówek podwydziałowych i wydziałowych. Kadrę pedagogiczną szkoły w głównej mierze stanowili zakonnicy z klasztoru sie­ciechowskiego, ale nauczycielami, zwłaszcza przedmiotów językowych, były też osoby świeckie. Ważną funkcję dydaktyczną spełniała biblioteka szkolna, której zawartość tworzyły podręczniki oraz piśmiennictwo pomocnicze.