z-logo
open-access-imgOpen Access
Ślady działalności oficyn jezuickich w Wilnie i Braniewie na przełomie XVI i XVII wieku w zbiorach Biblioteki „Hosianum” w Olsztynie jako przykład procesów integracyjnych w Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Author(s) -
Jerzy Przeracki
Publication year - 2020
Publication title -
archiwa, biblioteki i muzea kościelne
Language(s) - Polish
Resource type - Journals
eISSN - 2545-3491
pISSN - 0518-3766
DOI - 10.31743/abmk.10000
Subject(s) - theology , physics , art , philosophy
Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie jest spadkobierczynią biblioteki Kolegium Jezuickiego w Braniewie, założonego w 1565 roku przez kard. Stanisława Hozjusza. Nie dziwi więc fakt, że duża liczba jej zabytkowego księgozbioru została wydrukowana w oficynach jezuickich w Wilnie i w Braniewie. Artykuł jest próbą omówienia powstałych w nich, a zachowanych w zbiorach książnicy seminaryjnej starych druków z przełomu XVI i XVII wieku jako swoistego zwierciadła działalności jezuitów w kontekście szerszych procesów religijnych, społecznych i kulturowych, biorąc pod uwagę książki jako element dziedzictwa kulturowego, ale także jako nośnik kultury, wiedzy i nauki. Do takiego opracowania skłoniła autora 450. rocznica unii lubelskiej. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, zwany Sierotką, porzuciwszy wyznanie kalwińskie, przeniósł warsztat drukarski z Brześcia do Wilna. Drukarnia była własnością M.K. Radziwiłła, jednak pracowała pod opieką jezuitów i tłoczyła niemal wyłącznie książki środowiska jezuickiego. Książę prawdopodobnie w 1586 roku przekazał oficynę na własność kolegium jezuickiemu. Wileńska drukarnia należy do najstarszych jezuickich warsztatów na terenie Polski. Wśród najbardziej znanych autorów druków tam wytłoczonych należy wymienić: Piotra Skargę, Emanuela Vegę, Stanisława Grodzickiego czy Marcina Śmigleckiego. Rozprawa P. Skargi Pro Sacratissima Eucharistia (1576) zapoczątkowała działalność wileńskiej oficyny. Jednym z najciekawszych i najcenniejszych druków pochodzących z oficyny w Braniewie jest Agenda Parva (1622). Dziełko było przeznaczone dla licznych misji jezuickich obejmujących swoim zasięgiem nie tylko litewską prowincję, lecz także Inflanty. Jest nie tylko jedynym zachowanym egzemplarzem w Polsce, ale i na świecie. Ciekawym i dosyć rzadkim drukiem z braniewskiej drukarni jest Hierosolymitana peregrinatio. Jest to pierwsza polska drukowana relacja z podróży do Ziemi Świętej. Jej autorem jest M.K. Radziwiłł. Przykładem współpracy między oficynami w Braniewie i w Wilnie jest tzw. oprawa braniewska, która pojawiła się w ostatniej ćwierci XVI wieku. Narzędzia wykorzystywane do jej wykonania zostały przejęte przez introligatora działającego później w Wilnie i związanego z tamtejszą akademią, a stosowane były aż do 1650 roku.

The content you want is available to Zendy users.

Already have an account? Click here to sign in.
Having issues? You can contact us here