Umetnik iz senke: Delatnost Vojina Voje Mitrovića u istoriji fotografije

Značaj Vojina Voje Mitrovića (1937., Foča) za istoriju fotografije otkriven je široj javnosti, između ostalog i zahvaljujući dokumentarnom filmu Umetnik iz senke autora Milorada Đokića i Jakova Kronje, snimanom između Beograda i Pariza od 2010. do 2012. godine. Majstor crno-bele fotografije i foto-laborant, Voja Mitrović, ostao je u drugom planu istorije fotografskog medijuma upravo zbog činjenice da nikada nije ostvario sopstveni opus, ili bar ne onakav kakvim ga uvažavaju zvanični tokovi istorije vizuelnih umetnosti. Vezujući svoju delatnost za jednu od najuticajnijih svetskih foto-laboratorija, Picto, sa sedištem u Parizu, koju je 1950. osnovao jedan od pionira fotografije, emigrant iz Nemačke Pierre Gassmann, Mitrović je od 1964. do 1997. sarađivao sa priznatim svetskim fotografima i foto-žurnalistima među kojima se ističu članovi uticajnog udruženja MAGNUM, koji su svoje fotografije razvijali, retuširali i izrađivali u laboratoriji Picto, poput Henrija Cartier-Bressona, Sebastiãa Ribeira Salgada, Josefa Koudelke, Renéa Burria, itd. Ukoliko se fotografija shvati kao uramljivanje stvarnosti okvirom (frejmom), onda uokviravanje sa isticanjem tačno određenog dela zbivanja za Mitrovića predstavlja jedan od ključnih segmenata njegovog stvaralačkog čina. Izrađujući veliki broj fotografija Henrija Cartier- Bressona čije je kopije umetnik i lično potpisao, Mitrović je posredno učestvovao u stvaranju i jačanju aukcijskog tržišta autorskih fotografija, nastalog sedamdesetih i osamdesetih godina 20. veka u Sjedinjenim Američkim Državama. U ovom tekstu će se, s obzirom na Mitrovićevu praksu, razmatrati odnos zanata, tehnologije reprodukcije slike i umetničkog dela, razlike između analogne i digitalne fotografije, ali i istražiti složene veze koje se razvijaju između Mitrovićeve zanatske veštine i umetničke senzibilnosti koje mogu promeniti smisao i uticati na osnovno značenje finalne fotografije.