Prawnoprocesowe skutki potrącenia wierzytelności w postępowaniu egzekucyjnym

Praktyka sądowa obfituje w liczne spory pojawiąjące się na tle przepisów materialnoprawnych oraz procesowych dotyczących potrącenia wierzytelności. Celem niniejszego artykułu jest dokonanie analizy przepisów prawa oraz orzecznictwa sądowego w aspekcie skutków procesowych i skuteczności wszczęcia postępowania egzekucyjnego uprzednio potrąconej wierzytelności. Głównym tematem artykułu jest relacja między prawomocnością orzeczenia a powództwem opozycyjnym opartym na zarzucie potrącenia. Mimo kolejnych nowelizacji art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie wykształciły się dwa poglądy. Według pierwszego stanowiska, podstawą powództwa opozycyjnego może być potrącenie, pomimo że powód mógł zgłosić zarzut potrącenia w postępowaniu rozpoznawczym, w którym został wydany tytuł wykonawczy, ale tego nie zrobił. Natomiast według drugiego poglądu potrącenie jako zdarzenie może być podstawą powództwa opozycyjnego tylko wtedy, gdy zarzut potrącenia nie mógł być zgłoszony na etapie postępowania rozpoznawczego. Zaznaczyć należy, że powstałe wątpliwości są aktualne również w świetle nowelizacji art. 840 § 1 k.p.c. na mocy ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. W końcowej części artykułu zawarto także rozważania dotyczące podstaw odpowiedzialności wierzyciela w przypadku przymusowego wyegzekwowania należności, gdy tytuł wykonawczy, który obejmował te świadczenie wygasł pomiędzy wydaniem tytułu a wszczęciem postępowania egzekucyjnego.