
Brzęcząca i migocząca rzeczywistość. Owady w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza
Author(s) -
Grzegorz Igliński
Publication year - 2021
Publication title -
prace literaturoznawcze
Language(s) - Polish
Resource type - Journals
eISSN - 2450-0798
pISSN - 2353-5164
DOI - 10.31648/pl.6025
Subject(s) - theology , physics , philosophy
Praca próbuje ustalić częstotliwość pojawiania się owadów w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza, jak też określić funkcję tych motywów. Stawia tezę, według której szczególna ich rola w poemacie wynika z zasady analogii między ludźmi a owadami, która obejmuje niemal wszystkich bohaterów. Dzięki temu świat przedstawiony zyskuje znamię jakiejś ulotności i kruchości, widmowości i zjawiskowości.
Analizowane w pracy motywy wskazują, że na ten spójny i ograniczony terytorialnie, czasowo i kulturowo świat składa się jednak kilka powiązanych ze sobą światów. Pierwszy świat to rzeczywistość larwalna, kobiety w stanie przepoczwarzania się, dotknięte przez miłość. Drugi świat jest światem much uwikłanych w tradycję szlachecką. Istnieje oczywiście też świat natury ze swoimi tajemnicami i znakami, ale większość z analizowanych motywów dotyczy człowieka i jego kultury.
Analogie z owadami przede wszystkim charakteryzują ludzkie zachowania. Badane przypadki potwierdzają tezę wyjściową – w ukazanej rzeczywistości Pana Tadeusza jest coś z brzęczenia, drżenia, migotania, trzepotania. To świat ulatujący, którego nie ma, ale którego ruch przypomina bezruch zawisających ważek. Wyraża nie tyle przemijanie, ile stan oczekiwania niemającego końca.