Założenia polityki rolnej w Polsce w programach głównych partii i stronnictw politycznych (1939-1945/1946)

Konieczność przeprowadzenia reformy rolnej w Polsce dostrzegały wszystkie ważniejsze partie polityczne i stronnictwa podczas wojny. W dokumentach programowych wypracowanych wówczas i tuż po wojnie dostrzec można zarówno zbieżne, jak i odmienne koncepcje dotyczące kierunków przekształceń w rolnictwie, które zdaniem działaczy politycznych należało przeprowadzić po zakończeniu działań wojennych. Wspólne elementy programów politycznych dotyczyły przede wszystkim potrzeby parcelacji wielkich majątków ziemskich, różnice zaś – m.in. określenia granicy powierzchni majątków podlegających parcelacji, sposobu wywłaszczenia posiadaczy ziemskich, wielkości tworzonych parcel. Powojenne realia polityczne w Polsce zdecydowały o tym, że ostateczne decyzje dotyczące reformy rolnej i przekształceń ustrojowych rolnictwa podjęła partia komunistyczna, choć ograniczony wpływ na przemiany w rolnictwie przez pierwsze dwa powojenne lata posiadali działacze Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przeprowadzona przez komunistów reforma rolna, określna przez nich mianem „rewolucji agrarnej”, realizować miała przede wszystkim cele polityczne, a nie ekonomiczne. Utrwaliła rozdrobniony ustrój rolny w Polsce i doprowadziła do powstania słabych, nieproduktywnych gospodarstw indywidualnych. Ten typ warsztatów rolnych po 1948 r. został poddany procesowi kolektywizacji.