Pozycja studentów na uniwersytecie przyszłości – analiza wybranych dokumentów z debaty nad reformą szkolnictwa wyższego

Aktorzy biorący udział w debacie publicznej dotyczącej obecnej reformy szkolnictwa wyższego w Polsce mieli zróżnicowane interesy, ale działali w dość jednorodnym polu ideologii / dyskursu. Dla dominujących aktorów, takich jak państwo polskie i kierownictwo akademickie, ideologie / dyskursy gospodarki opartej na wiedzy, nowe zarządzanie publiczne i fundamentalizm rynkowy determinowały to, co można a czego nie można było powiedzieć. Zjednoczone w ideologii, dominujące grupy walczyły o władzę - próbując zdefiniować przyszłe zarządzanie i struktury finansowe instytucji szkolnictwa wyższego (HEI) zgodnie z ich interesami. Niniejszy tekst opiera się na analizie dwóch dokumentów strategicznych, które miały duży wpływ na przebieg debaty. Pierwszy dokument został opracowany przez Konferencję Rektorów, drugi - przez Ernst & Young Business Advisory i Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (w imieniu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego). Celem badania tych dokumentów było ustalenie, w jaki sposób dominujący aktorzy konceptualizowali przyszłą pozycję studentów - aktora, który miał ograniczony wpływ na debatę. W obu dokumentach uczniowie są określani jako nieracjonalne podmioty społeczne, których wpływ jako konsumentów powinien być ograniczony do dobra branży i instytucji szkolnictwa wyższego. Stanowisko studentów zostaje przedefiniowane z "klienta" do "produktu" uczelni, co pozwala na pozycjonowanie "rynku pracy" i "gospodarki opartej na wiedzy" jako prawdziwych klientów uniwersytetów. Ze względu na zróżnicowane potrzeby nowych klientów produkt uczelni należy podzielić na dwie kategorie. Pierwszym z nich jest "produkt masowy" przeznaczony na obecny rynek pracy, który powstaje w wyniku przetworzenia materiału ludzkiego niższej klasy. Druga kategoria to "produkt luksusowy", który jest przeznaczony dla prestiżowych zawodów i jeszcze nieistniejącej gospodarki opartej na wiedzy.