Upadłość jako instytucja gospodarki rynkowej

Upadłość to jedna z najważniejszych instytucji gospodarki rynkowej. Działająca prawidłowo zapewnia efektywną alokację środków produkcji i ochronę wierzycieli. Pojęcie instytucji jest wieloznaczne. W niniejszym artykule przedstawione zostanie znaczenie tego terminu w rozumieniu nadawanym mu zarówno w tzw. nowej ekonomii instytucjonalnej, jak i w znaczeniu tradycyjnym. Instytucje upadłości obejmują nie tylko regulacje prawne określające obowiązujące procedury, lecz także cały aparat zapewniający osiąganie celów postępowań upadłościowych, na który składają się sędziowie orzekający w sprawach upadłościowych, syndycy zarządzający masą upadłości, nadzorcy sądowi i zarządcy, jak również w znaczeniu szerszym, nawiązującym do nowej ekonomii instytucjonalnej, zakorzenione w danym społeczeństwie „podejście” do zjawiska upadłości przedsiębiorstw. Upadłość przedsiębiorstw stanowi nieodłączny dla gospodarki rynkowej mechanizm selekcji nieefektywnych podmiotów gospodarczych. W tym znaczeniu upadłość przedsiębiorstw uznawać można za zjawisko pozytywne i potrzebne, co jednak nie oznacza, że upadłość nie pociąga za sobą również szeregu negatywnych konsekwencji. Tak więc problemem jest nie samo zjawisko upadłości, lecz sposób zorganizowania szeroko rozumianej sfery infrastruktury instytucjonalnej, od której w dużej mierze zależą charakter, skuteczność i zakres zarówno pozytywnych, jak i negatywnych następstw praktycznie dla wszystkich stron (interesariuszy, uczestników) procesów upadłościowych. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych problemów instytucji upadłości w warunkach polskiej gospodarki rynkowej na podstawie obowiązujących w tym zakresie do 2015 r. regulacji prawnych. Przy pisaniu artykułu wykorzystane zostały dwie podstawowe metody badawcze: analiza danych zastanych, tzn. obowiązujących przepisów prawa dotyczących upadłości przedsiębiorstw w Polsce, oraz analiza literatury przedmiotu dotyczącej instytucji upadłości.