Teologiczne podstawy działalności trzeźwościowej ks. Karola Mikoszewskiego

W swojej pracy trzeźwościowej, podjętej w Warszawie przed wybuchem powstania styczniowego, ks. Karol Mikoszewski (1832–1886) wielokrotnie sięga do Bożego Objawienia i współczesnego sobie Magisterium Kościoła. Jako motyw trzeźwości szczególnie mocno uwypuklał godność człowieka stworzonego przez Boga. Często odwoływał się do patriotyzmu, wzywając do wstrzemięźliwości jako klucza odrodzenia kraju w sferze moralności, ekonomii i kultury. Odrzucenie pijaństwa, jego zdaniem, przywraca pokój i miłość w rodzinie, umożliwia właściwe wychowanie i wykształcenie dzieci. Autor mocno podkreślał przemijalność życia ludzkiego, przypominając, że jest ono skierowane ku wieczności, ale niestety może stać się także drogą ku potępieniu. Wyraźnie przywoływał osobę Jezusa Chrystusa, naszego Pana i Zbawiciela, przyjmującego ludzką naturę i składającego siebie w ofierze krzyża. Przypominał, że Maryja jest Patronką wstrzemięźliwości, wzorem wierności prawu Bożemu, Królową Polski, którą należy prosić o łaskę wytrwania. Świadomy ludzkich ograniczeń każde z kazań zaczynał i kończył modlitwą. Wraz z wiernymi prosił o wstawiennictwo Najświętszą Maryję Pannę. Jego kazania były świadectwem dobrej znajomości problemów i trosk mieszkańców Warszawy. Ostrzegał przed niebezpieczeństwem pijaństwa, które na ogół jest grzechem publicznym i łączy się z zachęcaniem, czy wręcz przymuszaniem innych do picia. Swoją działalność uważał za kontynuację dzieła irlandzkiego zakonnika o. Theobalda Mathew, dzięki któremu powstał w dziewiętnastowiecznej Europie i Ameryce szeroki ruch abstynencki. Niestety działalność trzeźwościowa ks. Mikoszewskiego trwała krótko, uległa przerwaniu.