TEORIA WYCHOWANIA MORALNEGO A FILOZOFICZNA KONCEPCJA SUMIENIA: TOMASZ Z AKWINU – MAX SCHELER – JURGEN HABERMAS

Podjęte badania mają na celu scharakteryzowanie wpływu zakładanej koncepcji sumienia na kształt teorii wychowania moralnego. Przedmiotem badań będą filozoficzne koncepcje sumienia, sformułowane w ramach refleksji tomistycznej, fenomenologicznej i krytycznej, która bazuje na teorii działania komunikacyjnego Habermasa, oraz odpowiadające im dyskursy pedagogiczne. W przypadku teorii tomistycznej rozwój sumienia związany jest przede wszystkim z doświadczeniem, które kształtuje poznawcze i pożądawcze władze umysłowe (intelekt i wolę) oraz zmysłowe. Odwołanie do teorii działania komunikacyjnego Jürgena Habermasa skutkuje racjonalistyczną koncepcją sumienia, które rozwija się w dialogu społecznym. Z kolei fenomenologia w wersji zaproponowanej przez Maxa Schelera prowadzi do docenienia udziału uczuć w formacji sumienia. Każda z tych teorii przynosi określone konsekwencje w dziedzinie teorii wychowania. W pierwszym przypadku rozwój moralny związany jest z doświadczeniem czynu, w drugim jest łączony z komunikacją interpersonalną, ale w wymiarze podmiotowym przybiera profil intelektualistyczny, w trzecim jest to również zetknięcie z rzeczywistością, a szczególnie z wartościami, które postrzegane są jako istniejące obiektywnie.