Inspiracje podhalańskie w meblach regionalnych Józefa Kulona

Abstrakt: Twórczość Józefa Kulona obejmuje szereg dziedzin związanych ze sztuką użytkową. Najbardziej znanymi jego projektami są meble regionalne, zwane także wiejskimi, inspirowane formami mebli ludowych. Były one wykonywane w spółdzielniach należących do Cepelii. Najliczniejsze tego typu projekty Kulona powstały dla Zakopiańskich Warsztatów Wzorcowych. Analizując ich formy, można wydzielić dwa typy. Pierwszy – najliczniejszy, charakteryzuje się użyciem wyraźnie zaznaczonych elementów konstrukcyjnych z płycinami wypełnionymi deseczkami lub ażurem o pofalowanych krawędziach, naśladujących ornamenty ludowe, do niego możemy zaliczyć takie zestawy jak Janosik, Kierdel, Redyk czy Kacwin; i drugi – różniący się nie konstrukcją, a jedynie ornamentyką, to meble o miękkich liniach zdobionych stylizowanym, wyciętym konturowo dłutem ornamentem animalistycznym. Ich powierzchnia była często opalana i szczotkowana, tak by uzyskać wyraźny, jaśniejszy rysunek słojów. Przykładem mogą być komplet Miś czy nieznane mi z nazwy meble, które można artyście przypisać. Od lat 60. artysta tworzył wystrój licznych wnętrz użyteczności publicznej, by wymienić tylko kilka: świetlicę Spółdzielni Pracy „Pieniny” w Krościenku (1968), świetlicę Spółdzielni Pracy AW, Koniaków (1968), część wyposażenia schroniska Ślęża (1966). Józef Kulon projektował również pojedyncze sprzęty dla osób znanych, na indywidualne zamówienia, m.in. w 1966 r. ławy dla wiceprezydenta USA H. Humphreya, w 1967 r. łóżko dla gen. Charlesa de Gaulle’a oraz łóżko dla Jana Pawła II w ośrodku wypoczynkowym biskupów polskich w Zakopanem. Summary: Józef Kulon’s oeuvre includes a number of branches related to applied art. His best known designs encompass regional furniture, also called cottage furniture, inspired by forms from folk furniture pieces. Kulon’s furniture was manufactured in Cepelia-run Cooperatives. The biggest number of his designs were created for the Zakopane Model Workshops. When analysing their forms, two types can be distinguished. The first, and the most numerous, is characterized by the use of clearly pronounced structural elements with panels filled with slats or openwork of wavy edges imitating folk ornaments, which include such sets as Janosik, Kierdel, Redyk, or Kacwin; the second type does not feature a different structure, but differs in ornamentation, with its pieces boasting soft lines decorated with a stylized contour chisel-cut-out animalistic ornament. The pieces’ surface was often scorched and brushed in order to obtain a clear lighter outline of rings. The latter type is exemplified by the set Miś [Bear] or other furniture pieces, unknown to me by their name, and which can be attributed to Kulon. Beginning with the 1960s, the artist created the décor of numerous interiors of public service, such as, to name a few: the common room of the ‘Pieniny’ Workers’ Cooperative, Krościenko (1968); the common room of the AW Workers’ Cooperative, Koniaków (1968); and a part of the furnishing of the Ślęża mountain hostel (1966). Furthermore, Józef Kulon designed customized furniture pieces for celebrities, e.g. in 1966, benches for US Vice President Humphrey; in 1967, a bed for General Charles de Gaulle; and a bed for John Paul II in the Zakopane Holiday Resort of the Polish Bishops.