Współczesne kierunki rehabilitacji w zespołach bólowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego – przegląd systematyczny

ABSTRAKT Wstęp: Zespoły bólowe kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego ze względu na powszechność zjawiska oraz coraz młodszy wiek pacjentów uznaje się za schorzenie cywilizacyjne. Celem artykułu była krytyczna analiza dostępnych wytycznych, raportów i dowodów dostarczających argumentów dotyczących postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w bólach krzyża. W pracy przedstawiono epidemiologię, etiologię, diagnozę oraz wybrane metody leczenia i profilaktyki bólu krzyża. Materiały i metody: Dokonano przeglądu danych literaturowych w oparciu o bazę komputerową Polska Bibliografia Lekarska oraz anglojęzyczną bazę danych PubMed i Cochrane Library. Dodatkowo wykorzystano wyszukiwarkę Google Scholar. Prezentowane prace przeanalizowano pod względem ich referencyjności naukowej i zgodności z zasadami Evidence-Based Medicine. W celu uzyskania rekomendacji na najwyższym poziomie w przeglądzie zostały uwzględnione aktualne dowody naukowe oparte na recenzowanych publikacjach naukowych, przeglądach systematycznych, metaanalizach i przeprowadzonych randomizowanych badaniach kontrolnych. Wyniki: Według licznych badań leżenie w łóżku jest nieskuteczne i nie powinno być zalecane. Literatura w odniesieniu do wpływu akupunktury, TENS, terapii zimnem i trakcji (wyciąg) na leczenie bólu krzyża jest zbyt niejednorodna i potrzebne są dalsze wysokiej jakości badania, zanim jakikolwiek końcowy wniosek zostanie postawiony. Mocno rekomendowane w leczeniu objawów bólu krzyża są: ćwiczenia fizyczne, terapia manualna oraz edukacja. Wnioski: Konieczne są dalsze badania w celu zidentyfikowania skutecznych niefarmakologicznych metod leczenia bólu krzyża oraz zrozumienia dodatkowych korzyści wynikających z łączenia poszczególnych interwencji, a także tego, które kombinacje leczenia i sekwencje są najbardziej skuteczne.