EMOCIONALNA INTELIGENCIJA DAROVITIH UČENIKA

Polazeći od savremenog shvatanja darovitosti kao domenospecifičnog kvaliteta, koji se ne ogleda samo u razvijenosti određenih vrsta sposobnosti već i u različitim kombinacijama vansposobnosnih karakteristika, sprovedena je empirijska studija kojom se nastoje upotpuniti saznanja o emocionalnoj sferi darovitih u različitim domenima. Cilj istraživanja je da se utvrde distinktivne karakteristike muzički, likovno, sportski i matematički darovitih učenika u prostoru sledećih aspekata emocionalne inteligencije: samosvest, vladanje samim sobom, društvena svest i upravljanje odnosima. Na prigodnom uzorku od 473 ispitanika, koji pohađaju specijalizovane srednje škole za darovite iz Novog Sada, Beograda i Kraljeva, primenjena je skala emocionalnih kompetencija, konstruisana za potrebe ovog istgraživanja. Nakon ispitivanja razlika između četiri grupe ispitanika pronađena su dva distinktivna obeležja u setu specifikovanih aspekata emocionalne inteligencije, a to su vladanje samim sobom i samosvest. Prvo svojstvo je najizraženije kod sportski darovitih učenika i po njemu se ova grupa ispitanika statistički značajno razlikuje od likovno i matematički darovitih ispitanika. Ovakvi nalazi protumačeni su osobenostima datih domena odnosno činjenicom da domen sporta odlikuje veća fokusiranost na spoljnu realnost, dok domeni slikarstva i matematike podstiču introspektivnost i upućenost na intrapsihički plan, što prouzrokuje razlike u njihovoj emocionalnoj sferi. Kada je u pitanju samosvest, uočeno je da se likovno daroviti učenici statistički značajno razlikuju od preostale tri grupe ispitanika, te da je ovo svojstvo kod njih najmanje izraženo. Najizraženije je kod muzičara, zatim slede sportisti, pa matematičari. Ovi nalazi su dovedeni u vezu sa ranijim istraživanja slične problematike koja su pokazala da likovno daroviti učenici pokazuju mnogo veće smetnje u aspektu socijalne prilagođenosti, najverovatnije zbog toga što društvo, te konsekventno i školski sistem, manje vrednuju darovitost u ovom domenu, što se verovatno negativno odražava i na njihovo samopouzdanje. S druge strane, izraženost ovog svojstva kod muzički darovitih učenika jasno ukazuje da je visoko vrednovanje vlastitih sposobnosti neobično važno za ovladavanje domenom muzike. U celini posmatrano, rezultati istraživanja upućuju na značaj domena u nastanku specifične konstelacije emocionalnih kompetencija koja se u njemu manifestuje. Stoga se zaključuje da se emocionalno funkcionisanje darovitih može precizno sagledati jedino ako se locira u okvire pojedinačnih domena.   KLJUČNE REČI: vanintelektualne karakteristike, domeni darovitosti, samosvest, vladanje samim sobom, društvena svest, upravljanje odnosima.