Pozytywny akt woli (kan. 1101 § 2 KPK) w świetle doktryny i orzecznictwa rotalnego

Jednym z tytułów nieważności małżeństwa jest symulacja zgody małżeńskiej (simulatio consensus matrimonialis), usankcjonowana w kan. 1101 § 2 obowiązującego KPK. W takim przypadku ma miejsce wyraźny rozdźwięk pomiędzy słowami (lub równoznacznymi znakami) a zgodą małżeńską rozumianą jako akt woli (kan. 1057 § 2 KPK), a więc akt wewnętrzny. Wypowiadane słowa czy odpowiednie znaki nie znajdują wówczas pokrycia w woli kontrahenta, tymczasem to właśnie wola przesądza o powstaniu węzła małżeńskiego, stosownie do kan. 1057 § 1 KPK. W strukturze symulacji zgody małżeńskiej, zarówno całkowitej (wykluczenie samego małżeństwa), jak i częściowej (wykluczenie jakiegoś istotnego elementu małżeństwa lub istotnego przymiotu) istotnym komponentem jest pozytywny akt woli, mocą którego nupturient dokonuje owego wykluczenia. Odnosząc się do symulacji zgody małżeńskiej, Jan Paweł II w przemówieniu do Roty Rzymskiej z 29 stycznia 1993 r. powiedział, iż „byłoby poważną raną zadaną trwałości małżeństwa, a więc jego świętości, gdyby fakt symulacyjny nie był zawsze skonkretyzowany przez domniemanego symulanta w pozytywnym akcie woli”. Po przedstawieniu rysu historycznego kształtowania się normy prawnej (kan. 1101 § 2 KPK) autor, uwzględniając osiągnięcia tak doktryny, jak i orzecznictwa Roty Rzymskiej, określa bliżej pojęcie pozytywnego aktu woli, następnie wskazuje sposoby i formy powzięcia go, wreszcie omawia jego dowodzenie.