Error qualitatis (kan. 1097 § 2 KPK) w orzecznictwie Roty Rzymskiej

W kan. 1097 § 2 KPK („Błąd co do przymiotu osoby, chociażby był przyczyną zawarcia umowy, nie powoduje nieważności małżeństwa, chyba że przymiot ten jest zamierzony bezpośrednio i zasadniczo”) error qualitatis, pozbawiony od stuleci skuteczności prawnej w stosunku do zgody małżeńskiej, uzyskał ją na podstawie intencji kontrahenta (zamierzenie bezpośrednie i zasadnicze przymiotu); przymiot obiektywnie przypadłościowy staje się więc przymiotem subiektywnie istotnym. W analizie wymienionego kanonu podjętej w świetle orzecznictwa Roty Rzymskiej autor uwzględnia poszczególne elementy tej figury prawnej, a więc: błąd, przymiot osoby (jako przedmiot błędu), brak skuteczności unieważniającej error causam dans, skuteczność unieważniająca błędu co do przymiotu zamierzonego bezpośrednio i zasadniczo. W dowodzeniu error qualitatis directe et principaliter intentae, niewątpliwie szczególnie trudnym, sędzia winien przede wszystkim rozpoznać właściwą intencję domniemanej ofiary błędu. Służy temu dowód zarówno bezpośredni (zeznanie tegoż kontrahenta potwierdzone zeznaniami świadków oraz ew. dokumentami), jak i pośredni (kryterium oceny przymiotu przez domniemaną ofiarę błędu i kryterium reakcji po odkryciu przezeń prawdy).