„Est Deus omnino simplex?” Prostota Boga w ujęciu św. Tomasza z Akwinu

Doktryna Bożej prostoty przez wieki znajdowała się w sercu teologii chrześcijańskiej. W dojrzałej myśli św. Tomasza z Akwinu prostota zajmuje pośród Boskich atrybutów uprzywilejowane miejsce. Byt prosty — czy też całkowicie prosty — to taki, który nie posiada żadnych części czy składników. To, że Bóg jest całkowicie prosty, oznacza, że nie wykazuje On żadnego z siedmiu wyszczególnionych przez Tomasza (i jego zdaniem jedynych możliwych) złożeń. Argumenty, jakimi św. Tomasz uzasadnia tezę o Bożej prostocie, podzielić można na cztery typy, które nazwałem: argumentem z braku możności, argumentem z uprzedniości części wobec całości, argumentem z uprzedniego twórcy oraz argumentem z doskonałości. Wszystkie one za punkt wyjścia przyjmują utożsamienie Boga z pierwszą przyczyną wszystkich rzeczy. Dodają do tego charakterystyczne dla siebie przesłanki. Pierwszy — że pierwsza przyczyna nie posiada możności, a każdy byt złożony musi ją posiadać. Drugi — że wszystko, co złożone jest zależne od swoich części, a pierwsza przyczyna nie jest od niczego zależna. Trzeci — że wszystko, co złożone wymaga czynnika sprawczego lub wyjaśnienia, a pierwsza przyczyna go nie posiada. Czwarty — że pierwsza przyczyna jest bytem doskonale dobrym, a byt taki nie może być złożony. W świetle przeprowadzonych analiz pierwsze dwa rozumowania wydają się niezadowalające. Trzeci zaś dowód stanowi dobre uzasadnienie dla rozważanej tezy, a czwarty może służyć za dodatkowe, choć słabsze, jej uzasadnienie.