Partii portret nieoczywisty: filmowe opowieści o Lechosławie Goździku, Leonardzie Borkowiczu i Toni Lechtman

Filmowe reprezentacje PZPR są najczęściej wpisane w dychotomiczny świat wartości, z jednoznacznie przypisanymi ocenami. W niniejszym artykule skupiam się na filmach zawierających bardziej skomplikowane rozważania na temat losów członków partii, dostrzegających jednostkowe biografie, otwartych na różne interpretacje przeszłości, potrafiących rozgraniczyć ocenę systemu i działań poszczególnych osób. Analizując filmowe portrety Lechosława Goździka, Leonarda Borkowicza i Toni Lechtman: Metrykę Goździka (2002) Joanny Tryniszewskiej-Obłoj i Joanny Pieciukiewicz, Tonię i jej dzieci (2011) Marcela Łozińskiego i Bezsenność (2012) Andrzeja Titkowa, jak również 45–89 (1990) Łozińskiego, staram się zrekonstruować zarówno zawarty w nich obraz bohaterów, jak i formę filmowej wypowiedzi. Twórcy odpowiadają na pytania o wydarzenia i postawy, nie dążą wszakże do precyzji akademickiej historii. Biorą pod uwagę okoliczności historyczne i polityczne, koncentrują się jednak na indywidualnym doświadczeniu i pamięci. Filmy te nie stanowią rehabilitacji systemu komunistycznego ani Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pozwalają jednak dostrzec przykłady ich wewnętrznej złożoności, jak również pewne sposoby opowiadania o nich.